روان شناسی اخلاق و چالش های تازه

شاخه های مختلف اخلاق غالبا از این نقطه آغاز می کنند که انسان امکان انتخاب دارد و می تواند رفتار درست یا نادرستی در پیش بگیرد، پس «مختار» است. همچنین می تواند با بررسی اطلاعات مختلف و تحلیل داده ها تصمیمی اخلاقی بگیرد که مبتنی بر عقل و «تامل» خردورزانه باشد. از آن مهم تر، با کسب برخی ویژگی ها و پرورش منش و فضیلتی خاص در خودمان می توانیم کمابیش آن را در سراسر عمر حفظ کنیم. این ها برخی از مسلمات اخلاق است. اما برخی یافته ها و آزمایش های روان شناختی همه این باورها را به چالش می کشد و در اعتبار آنها تردید می کند. روان شناسی اخلاق شاخه نوپا و شادابی است که به گزارش و تحلیل این یافته ها می پردازد و در پی نشان دادن میزان کارآمدی و اعتبار آنها است. در روان شناسی اخلاق مباحث گوناگونی چون نقش میل یا باور در تصمیم گیری، واقعیت روان شناختی خودگرویی یا دگرگروی، و جایگاه عقل و عقلانیت در تصمیم گیری اخلاقی بررسی می شود. مجموعه عناصر یا سازه های اخلاق که از سوی دانشگاه کیمبریج منتشر می شوند، نوشته های فشرده و خوشخوانی هستند که عرصه های مختلف اخلاق را می کاوند. یکی از این آثار، روان شناسی اخلاق نوشته کریستین بی. میلر است که به تازگی (۲۰۲۱) منتشر شده است و به زبانی شفاف و ساده مسائل اصلی این عرصه را عرضه می کند. در مقاله پیش رو، کوشیده ام گزارشی تمام نما از این کتاب به دست دهم و سرانجام دست به مقایسه ای کوتاه با اثر دیگری در این زمینه از والری تیبریوس بزنم.