ارزیابی پتانسیل سیل گیری مسیر پیچان رودی رودخانه کرخه با استفاده از شاخص خطر سیل خیزی محلی

مقدمه: پیچان رود ها از اشکال مهم ژئومورفولوژیکی هیدرولوژیکی می باشند و به لحاظ جابجایی های مکانی که در محدوده دشت های سیلابی انجام می دهند، موجب تغییر ابعاد مورفولوژیکی بستر جریان رودخانه ها و دشت های سیلابی می گردند. این پدیده ها به علت پویایی زیادی که دارند، مسائل و مشکلات عمده ای را نیز در محدوده های تشکیل به وجود می آورند. غالبا حضور پیچان رود ها پتانسیل بالای رودخانه را برای وقوع دبی های حداکثر نشان می دهد. در این پژوهش، مناطق دارای پتانسیل بالای وقوع سیل در مسیر پیچان رودی رودخانه کرخه با استفاده از شاخص خطر سیل خیزی محلی ( LFH) شناسایی گردیده اند. مواد و روش ها: در این مطالعه، با استفاده از شاخص خطر سیل خیزی محلی پتانسیل ایجاد سیل در مسیر های پیچان رودی رودخانه کرخه مورد ارزیابی قرار گرفت. این شاخص با استفاده از ضرایب و پارامتر های مورفولوژیکی حوضه آبریز (ناهمواری حوضه، تراکم زهکش ها، ضریب ناهمواری، ضریب کشیدگی و ...) و فاکتور های هندسی پیچان رود (طول پیچان رود، انحنای پیچان رود، زاویه قوس، پهنای کانال و ...) محاسبه می گردد. نتایج و بحث: میزان دبی مقطع پر با استفاده از طول پیچان رود در ۴۴ مقطع برش خورده در رودخانه کرخه برآورد شد. نتایج نشان می دهد در بخش هایی که طول پیچان رود افزایش یافته، میزان دبی نیز بیشتر شده است. به عبارت دیگر، از قوس های بزرگ پیچان رود، سیلاب های با دبی بالا گذر کرده است. در این ۴۴ مقطع، بیشترین مقدار دبی مربوط به قوس ۴۱ به طول ۲۵۲۱ متر (بلندترین قوس) و برابر با ۹/۳۴۲ متر مکعب بر ثانیه است، که فاصله آن قوس تا ایستگاه پای پل ۷۷۷/۱۰۲ کیلومتر می باشد. کمترین مقدار دبی مربوط به قوس ۷ به طول ۶۰۰ متر (کوتاه ترین قوس) و برابر با ۸۸/۲۵ متر مکعب بر ثانیه است که در فاصله ۶/۱۵ کیلومتری از ایستگاه پای پل واقع شده است. نتیجه گیری: بطور کلی مقادیر محاسبه شده شاخص LFH، نشان دهنده پتانسیل پایین خطر وقوع سیلاب های بزرگ در مسیر رودخانه کرخه است. مقدار تراکم زهکشی و میزان کل آبراهه ها در واحد سطح حوضه نیز این موضوع را تایید می کند. در ۱۸ قطعه از ۴۴ قطعه مورد مطالعه مقدار شاخص منفی و بیانگر پتانسیل سیل خیزی پایین و در ۲۶ قطعه مثبت و حاکی از پتانسیل سیل خیزی بالا است. بیشترین مقدار بدست آمده مربوط به قوس ۴۴ (نزدیک به ایستگاه عبداخان) به مقدار ۹۷/۰ در فاصله ۱۱۳ کیلومتری ایستگاه پای پل و کمترین مقدار مربوط به قوس ۳۳ به مقدار ۳۸/۳- در فاصله ۸/۷۷ کیلومتری ایستگاه پای پل است.