بررسی استعاره ی زمان از دیدگاه شناختی در اشعار فروغ فرخزاد

زمان مفهومی انتزاعی است، و همواره از طریق چیزی ملموس و عینی درک می گردد. در نظریه ی معاصر استعاره که بنیانی شناختی دارد، به استعاره هایی مانند «زمان به مثابه ی مکان یا فضایی محصور» و «زمان به مثابه ی شیء» اشاره شده است. در این استعاره ها چگونگی ارتباط زمان و ناظر هم بررسی شده، به گونه ای که دو تقسیم بندی «زمان متحرک و ناظر ثابت» و «زمان ثابت و ناظر متحرک» مورد توجه قرار گرفته است. از سوی دیگر میزان قراردادی یا نو بودن یک استعاره نیز همواره مورد توجه شناختی هاست. در پژوهش حاضر ابتدا تلاش شده است تا استعاره های زمان دراشعار فروغ فرخزاد مشخص گردند. شواهد نشان دهنده ی آن است که این استعاره ها به همان صورتی که در گفتار روزمره ی فارسی زبانان وجود دارد، دراشعار فروغ نیز یافت می شوند. در گام بعدی قراردادی بودن یا نو بودن این استعاره ها بررسی شد و مشخص گردید که در سه دفتر آغازین فروغ، یعنی «دیوار» و «اسیر» و «عصیان» استعاره های قراردادی بیشتر به چشم می خورد؛ اما در دو دفتر پایانی او، «تولدی دیگر» و «ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد»، استعاره های قراردادی زمان بسط می یابند و با ویژگی های جدیدی همراه می شوند و یا حتی استعاره هایی کاملا نو خلق می شوند.