حاشیه در عرفان: از فراخوانی حاشیه ها تا گذر از بازی متن و حاشیه

سال انتشار: 1397
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 87

فایل این مقاله در 35 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_LCQFN-11-44_007

تاریخ نمایه سازی: 8 آذر 1402

چکیده مقاله:

گفتمان­های اعتقادی-اجتماعی بنا معرفت­شناسی قطبی­گرایانه، جهان معرفتی را در قالب نظام تقابلی متن و حاشیه سامان داده؛ سپس حاشیه را سرکوب و به غیاب می­فرستند. این رویه به اغلب نظام­های دلالی از جمله به ژانرهای ادبی نیز تسری یافته است. از میان ژانرهای ادبی بخشی از کلان ژانر عرفان ایرانی-اسلامی ذیل عنوان عرفان عاشقانه مواجهه دیگری با برساخت حاشیه و نظام تقابلی حاکم بر آن در پیش گرفته است. در این نوشتار ضمن معرفی برساخت حاشیه و مصداق-های آن در گفتمان­های اعتقادی-اجتماعی رایج، قرائت­های متمایز عرفا از آنها به همراه دلایل هرکدام طبقه­بندی و تفسیر شده است. نتیجه نشان می­دهد که عرفا در یک سطح با قرائتی واسازانه سه دسته از حاشیه­های تثبیت شده، شامل انسان در معنای عام، سجده­گریزان و عقل­گریزان را ذیل گفتمان وحدت­انگارانه عرفان عاشقانه و با دلایلی همچون الزام هستی­شناختی وجود و حضور حاشیه­ها، ضرورت­های رابطه عاشقانه همچون واسطه­ستیزی و مواردی مشابه از وضعیت حاشیگی خارج و به هم­نشینی با متن می­رساند؛ سپس در سطحی دیگر با خوانشی مکالمه­ای و تعلیق کنش ابژه­سازی؛ از بازی تقابلی متن و حاشیه در می­گذرد. مبنای تعلیق ابژه­سازی در بازنمایی­های عرفا بر یکسان­انگاری مصداق­های متن و حاشیه همچون برابری کفر و دین، دنیا و آخرت و غیره استوار است. اگرچه کارکرد خوانش­های مذکور در بافت اجتماعی تغییر نوع و جهت رابطه با دیگری به عبارتی دیگر ایجاد هم­حضوری هستی­شناختی انسان­ها یا همترازی اجتماعی طرفین تعامل است، در تلقی عرفا به مثابه کنش­هایی نمادین است که به قصد صفر کردن فاصله انسان با معشوق یا رسیدن به حال حضور انجام می­شود. ​

نویسندگان

پارسا یعقوبی جنبه سرایی

Associate Professor of Persian LiteratureUniversity of Kurdistan

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • قرآن مجید ...
  • آلموند، یان (۱۳۹۰). تصوف و ساختارشکنی: بررسی تطبیقی آراء دریدا ...
  • ابراهیم تبار، ابراهیم (۱۳۹۴). «ابلیس در جهان بینی عطار». ادبیات ...
  • ابوالبشری، پیمان، هادی وکیلی و علی ناظمیان فرد (۱۳۹۵). «تبارشناسی ...
  • افراسیاب پور، علی اکبر، فرشته سعدی و فریبا میربلوک برزگر ...
  • افلاکی، شمس الدین احمد (۱۳۶۳). مناقب العارفین. به اهتمام تحسین ...
  • اکبری، منوچهر (۱۳۸۵). «ملامتیه و بازتاب اندیشه های ملامتی در ...
  • بالو، فرزاد و حبیب الله عباسی (۱۳۹۴). «تحلیل رابطه انسان ...
  • بقلی، روزبهان (۱۳۸۲). شرح شطحیات. تصحیح هانری کربن. تهران: طهوری ...
  • بوبر، مارتین (۱۳۷۸). من و تو. ترجمه خسرو ریگی. تهران: ...
  • بی نظیر، نگین (۱۳۹۳). «شالوده شکنی و عرفان: امکان یا ...
  • پژوهنده، لیلا (۱۳۸۴). «فلسفه و شرایط گفت وگو از چشم ...
  • پورجوادی، نصرالله (۱۳۶۶). «تحلیلی از مفاهیم عقل و جنون در ...
  • پیاژه، ژان و باربل اینهلدر (۱۳۹۱). روان شناسی کودک. ترجمه ...
  • الجابری، محمدعابد (۱۳۸۹). نقد عقل عربی: پژوهشی ساختارگرا در شکل ...
  • جاویدانه، بهادر (۱۳۸۹). «دفاع از ابلیس نزد برخی از اکابر ...
  • حافظ، شمس الدین محمد (۱۳۷۷). دیوان. براساس نسخه غنی و ...
  • حجازی فر، سیدعلیرضا و مریم افرافر (۱۳۹۰). «گفت و گوی ...
  • حسنی، نرگس (۱۳۸۶). «سیمای ابلیس در آثار عین القضات همدانی». ...
  • حسینی کازرونی، سید احمد و نعیمه متوسلی (۱۳۹۰). «حلاج و ...
  • حلاج، حسین بن منصور (۱۳۸۴). طواسین. توضیحات لویی ماسینیون. ترجمه ...
  • خرقانی، ابوالحسن (۱۳۸۱). نورالعلوم. به کوشش مجتبی مینوی. تهران: طهوری ...
  • دالس، مایکل (۱۳۹۵). تاریخ جنون در جامعه اسلامی دوره میانه. ...
  • رازی، نجم الدین (۱۳۵۲). مرصاد العباد من المبداء الی المعاد. ...
  • رامین نیا، مریم (۱۳۹۳). «تاملی در نقد روایت با روایت ...
  • رامین نیا، مریم و حسینعلی قبادی (۱۳۹۲). «مفهوم دیگری و ...
  • رضایی، مهدی (۱۳۸۳). آفرینش و مرگ در اساطیر. تهران: اساطیر ...
  • رودگر، قنبرعلی (۱۳۹۰). «حاشیه و حاشیه نویسی در نسخه های ...
  • ریتر، هلموت (۱۳۶۶). «دیوانگان در آثار عطار» (بخشی از کتاب ...
  • سنایی غزنوی، ابوالمجد مجدودبن آدم (بی تا). دیوان. به اهتمام ...
  • سنایی غزنوی، ابوالمجد مجدودبن آدم (۱۳۷۴). حدیقه الحقیقه و شریعه ...
  • سنایی غزنوی، ابوالمجد مجدود بن آدم (۱۳۴۸). مثنوی های حکیم ...
  • سهلگی، محمدبن علی (۱۳۸۴). کتاب النور (دفتر روشنایی). ترجمه محمدرضا ...
  • سیاه کوهیان، هاتف (۱۳۸۸). «جنون الهی در تصوف و ادبیات ...
  • (۱۳۹۱). «عقلاء المجانین و اطوار و کیفیت جنون آن ها ...
  • شریف زاده، رحمان (۱۳۹۷). مذاکره با اشیاء: برونولاتور و نظریه ...
  • نشر نی ...
  • شفیعی کدکنی، محمدرضا (۱۳۸۴). نوشته بر دریا از میراث ابوالحسن ...
  • (۱۳۸۶). قلندریه در تاریخ. تهران: سخن ...
  • عباسی، حبیب الله (۱۳۹۳). «جنون شبلی به مثابه نقاب». دوفصلنامه ...
  • عطار نیشابوری، فریدالدین (۱۳۶۱). اسرارنامه. تصحیح سیدصادق گوهرین. تهران: زوار ...
  • (۱۳۶۸). الهی نامه. تصحیح هلموت ریتر. تهران: توس. ...
  • (۱۳۷۴). تذکره الاولیاء. به کوشش نیکلسون. تهران: صفی علیشاه. ...
  • (۱۳۸۲). دیوان. تصحیح تقی تفضلی. تهران: علمی و فرهنگی. ...
  • (۱۳۷۳). مصیبت نامه. به اهتمام نورانی وصال. تهران: زوار. ...
  • غزالی، احمد (۱۳۷۶). مجالس. به اهتمام احمد مجاهد. تهران: دانشگاه ...
  • فتحی، زهرا (۱۳۹۰). «ابلیس شناسی مولانا». عرفان اسلامی. ۷. ش۲۸. ...
  • فینک، بروس (۱۳۹۷). سوژه لاکانی بین زبان و ژوئیسانس. ترجمه ...
  • قبادی و دیگران (۱۳۸۹). «چندآوایی در نگاه مولوی به مسئله ...
  • کاسیرر، ارنست (۱۳۷۸). فلسفه صورت های سمبلیک. ترجمه یدالله موقن. ...
  • تهران: هرمس ...
  • کالر، جاناتان (۱۳۷۹). فردینان دو سوسور. ترجمه کورش صفوی. تهران: ...
  • کیوئا، روژه (۱۳۸۹). انسان و بازی. ترجمه مهدی داودی. تهران: ...
  • لالاند، آندره (۱۳۷۷). فرهنگ علمی و انتقادی فلسفه. ترجمه غلامرضا ...
  • لچت، جان (۱۳۸۳). پنجاه متفکر بزرگ معاصر از ساختارگرایی تا ...
  • لوسی، نیل (۱۳۹۳). فرهنگ واژگان دریدا. ترجمه مهدی پارسا و ...
  • لوی برول، لوسین (۱۳۸۹). کارکردهای ذهنی در جوامع عقب مانده. ...
  • لویناس، امانوئل (۱۳۹۲). از وجود به موجود. ترجمه مسعود علیا. ...
  • ماسینیون، لویی (۱۳۷۹). چهار متن از زندگی حلاج. ترجمه قاسم ...
  • تهران: یادآوران ...
  • محمدزاده، سیدنادر و سیده زهرا حسینی (۱۳۹۱). «گوناگونی آراء درباره ...
  • معین، مرتضی بابک (۱۳۹۶). ابعاد گمشده معنا در نشانه شناسی ...
  • محمدبن منور (۱۳۸۱). اسرارالتوحید. تصحیح و تعلیق محمدرضا شفیعی کدکنی ...
  • تهران: آگاه ...
  • موفه، شانتال (۱۳۹۱). درباره امر سیاسی. ترجمه منصور انصاری. تهران: ...
  • مولوی، جلال الدین محمدبن محمد (۱۳۷۵الف). کلیات دیوان شمس. ۲ج. ...
  • (۱۳۷۵ب). مثنوی معنوی. تصحیح رینولد آلین نیکلسون. تهران: توس ...
  • ویگوتسکی، لی یف سمیونویچ (۱۳۸۰). اندیشه و زبان. ترجمه حبیب ...
  • تهران: فرهنگان ...
  • هجویری، ابوالحسن علی بن عثمان (۱۳۷۵). کشف المحجوب. تصحیح و. ...
  • همدانی، عین القضات (۱۳۸۹). تمهیدات. تصحیح و تحشیه عفیف عسیران ...
  • تهران: منوچهری ...
  • یعقوبی جنبه سرایی، پارسا (۱۳۸۶). «آشنایی با تابوشکنی ادبی و ...
  • (۱۳۹۰). «تابوشکنی در متون عرفانی». فصلنامه مطالعات عرفانی. ش۱۴. صص۱۹۹ ...
  • Qorān-e Majid. ...
  • Almond, I. (۲۰۱۱). Tasavof o Saakhtārshekani: Barresi-e Tatbiqi-e Ārā-e drida ...
  • Ebrāhimtabār, E. (۲۰۱۵). "Eblis Dar jahānbini-e ˈAttār". Adabyāt-e ˈErfāni o ...
  • Abilbashari, P. (۲۰۱۶). "Tabārshenāsi-e Bāvarhā-e Malāmatiyān-e Nokhostin Dar Motoun-e Soufiyeh". ...
  • Afrāsyābpoor, A. et al. (۲۰۱۳). "Monāzere Bā Eblis Dar Adab-e ...
  • Aflāki, Sh. (۱۹۸۴). Manāqeb-Ol ˈĀrefin. Selected Tahsin Yāzichi. Tehrān: Donyā-e ...
  • Akbari, M. (۲۰۰۶). "Malāmatiyeh o Bāztāb-e Andishe-e Malāmiti Dar Sheˈr-e ...
  • Bāloo, F. & H. ˈAbbāsi (۲۰۱۵). "Tahlil-e Rābete-e Ensān o ...
  • Baqli, R. (۲۰۰۲). Sharh-e Shathiyāt. Henry Corbin (Corr.). ˈIsā Sepahbodi ...
  • Buber, M. (۱۹۹۹). Man o To. Khosro Rigi (Trans.). Tehrān: ...
  • Binazir, N. (۲۰۱۴). "Shāloodeshekani o Erfān: Emkān Yā Ebdā’ (Bā ...
  • Pazhoohandeh, L. (۲۰۰۵). "Falsafe o Sharāyet-e Goftegoo Az Chashmandāz-e Mowlavi ...
  • Poorhavādi, N. (۱۹۸۷). "Tahlili Az Mafāhim-e Aql o Jonoon Dar ...
  • Piaget, J. & B. Inhelder (۲۰۱۲). Ravānshenāsi-e Koodak. Zeinab Towfiq ...
  • Jāberi, Ā. (۲۰۱۰). Naqd-e Aql-e Arabi: Pazhooheshi Sākhtārgarā Dar Sheklgiri-e ...
  • Jāvidāneh, B. (۲۰۱۰). "Defā’ Az Eblis Nazd-e Barkhi Ez Akāber-e ...
  • Hāfez, Sh. (۱۹۹۷). Ghani o Qazvini. Selected. Rezā kākāyi Dehkardi. ...
  • Hejāzifar, A. & M. Afrāfar (۲۰۱۱). "Goftogoo-e Orafā Bā Eblis". ...
  • Hasani, N. (۲۰۰۷). "Simā-e Eblis Dar Āsār-e Ayn-Ol Qozzāt-e Hamedāni". ...
  • Hoseyni Kāzerooni, A. & N. Motavaseli (۲۰۱۱). "Hallah o Sheytān: ...
  • Hallāj, H. (۲۰۰۵). Tawāsin. Descripted Louis Massignon. Mohammad Behforoozi (Trans.). ...
  • Kharaqāni, A. (۲۰۰۲). Noor-Ol Oloom. Selected Mojtabā Minovi. Tehrān: Tahoori ...
  • Dals, M.W. (۲۰۱۶). Tārikh-e Jonoon Dar Jāme’e-e Eslāmi-e Dowre-e Myāne. ...
  • Rāzi, N. (۱۹۷۳). Mersād-ol Ebād. Mohammad Amin Riyāhi (Corr.). Tehrān: ...
  • Rāminnyā, M. (۲۰۱۴). "Tamoli Dar Naqd-e Revāyat Bā Revāyat Bā ...
  • Rāminnyā, M. & H. Qobādi (۲۰۱۳). "Mafhoom-e Digari o Digarboodegi ...
  • Rezāyi, M. (۲۰۰۴). Afarinesh o Marg Dar Asātir. Tehrran: Asātir ...
  • Roodgar, Q. (۲۰۱۱). "Hāshye o Hāshyenevisi Dar Noskhehā-e Khatti Bar ...
  • Ritte, H. (۱۹۸۷). "Divānegān Dar Āsār-e Attār (Bakhshi Az Ketab-e ...
  • Sanāyi Ghaznavi, A. (n.d.). Divān. Modarres Razavi (Corr.). Tehrān: Sanāyi ...
  • (۱۹۹۵). Hadiqatol Haqiqa o Shari’at-Ol Tariqa. Modarres Razavi (Corr.). Tehrān: ...
  • (۱۹۶۹). Masnaviha-e Hakim Sanāyi. Modarres Razavi (Corr.). Tehrān: Dāneshgāh-e Tehrān ...
  • Sahlgi, M. (۲۰۰۵). Ketāb-Ol Noor (Daftar-e Rowshanāyi). Mohammad Rezā Shafi’i ...
  • Syāh Koohyān, H. (۲۰۰۹). "Jonoon-e Elāhi Dar tasavof". Erfān. No. ...
  • Syāh Koohyān, H. (۲۰۱۲). "Oqala-Ol Majānin o Atwār o Keyfyat-e ...
  • Sharifzāde, R. (۲۰۱۸). Mozākere Bā Ashya: Bronolātor o Nazarye-e Koneshgar-Shabake. ...
  • Shafi’i Kadkani, M. (۲۰۰۵). Neveshte bar Darya az Mirās-e Abolhasan ...
  • (۲۰۰۷). Qalandarye dar Tārikh. Tehrān: Sokhan Publication. [in Persian]. ...
  • Abbāsi, H. (۲۰۱۴). "Jonoon-e Shebli Be Masābe-e Neqāb". Zabān o ...
  • Attār Neyshāboori, F. (۱۹۸۲). Asrārnāme. Seyed Sādeq Gowharin (Corr.). Tehrān: ...
  • Attār Neyshāboori, F. (۱۹۸۹). Elāhināme. Helmut Ritter (Corr.). Tehrān: zavār ...
  • (۱۹۹۵). Tazkerat-Ol Owlyā. Nicholson (Corr.). Tehrān: Safi Ali Shāh Publication. ...
  • (۲۰۰۳). Divān. Taqi Tafazzoli (Corr.). Tehrān: Elmi o Farhangi Publication. ...
  • (۱۹۹۴). Mosibat Nāme. Noorāni Vesāl (Corr.). Tehrān: zavār Publication. [in ...
  • Ghazzāli, A. (۱۹۹۷). Mijāles. Ahmad Mojāhed (Corr.). Tehrān: Dāneshgah Tehrān ...
  • Fathi, Z. (۲۰۱۱). "Eblis Shenāsi-e Mowlānā". Erfān-e Eslāmi. Vol. ۲۸. ...
  • Fink, B. (۲۰۱۸). Soozhe-e Lākāni Beyn-e Zabān o Zhoisāns. Mohammad ...
  • QoBādi, et al. (۲۰۱۰). "Chan Āvāyi Dar Negāh-e Moelavi Be ...
  • Cassirer, E. (۱۹۹۹). Falsafe-e Soorathā-e Sambolik. Yadolla Mooqen (Trans.). Tehrān: ...
  • Culler, J. (۲۰۰۰). Ferdinand de Saussure. Koorosh Safavi (Trans.). Tehrān: ...
  • Qua, R. (۲۰۱۰). Ensān o Bāzi. Mahdi dāvoodi (Trans.). Tehrān: ...
  • Lalande, A. (۱۹۹۸). Farhang-e Elmi o Enteqādi-e Falsafe. Gholām Rezā ...
  • Lechet, J. (۲۰۰۴). Panjāh Motafaker-e Bozorg-e Mo’āser Az Sākhtārgarāyi Tā ...
  • Luci, N. (۲۰۱۴). Farhang-e Wazhegān-e Derrida. Mahdi Pārsā et al. ...
  • Lévy-Bruhl, L. (۲۰۱۰). Kārkardhā-e Zehni Dar Javame’-e Aqab Mānde. Yadolla ...
  • Levinas, E. (۲۰۱۳). Az Vojood Be Mowjood. Mas’ood Olyā (Trans.). ...
  • Massignon, L. (۲۰۰۰). Chahār Matn Az Zendegi-e Hallāj. Qāsem MirĀkhori ...
  • Mohammadzāde, N. & S. Z. Hoseyni (۲۰۱۲). "Goonāgooni-e Ārā Darbāre-e ...
  • Mo’in, M. (۲۰۱۷). Ab’ād-e Gomshode-e Ma’nā Dar Neshāne Shenāsi-e Revayi-e ...
  • Monavar, M. (۲۰۰۲). Asrār-Ol Towhid. Corr. Mohammad Rezā Shafi’I Kadkani. ...
  • Mouffe, Ch. (۲۰۱۲). Darbāre-e Amr-e Syāsi. Mansoor Ansāri (Trans.). Tehrān: ...
  • Mowlavi, J. (۱۹۹۶). Kolyāt-e Shams. Foroozānfar (Corr.). Tehrān: Negāh Publication. ...
  • (۱۹۹۶). Masnavi-e Ma’navi. Nicholson (Corr.). Tehrān: Toos Publication. [in Persian]. ...
  • Vygotskii, L. (۲۰۰۱). Andishe o Zabān. Habibolla Qāsem Zāde (Trans.). ...
  • Hojviri, A. (۱۹۹۶). Kashf-ol Mahjoub. Zhukovski (Corr.). Tehrān. Tahouri publication. ...
  • Hamedāni, E. (۲۰۱۰). Tamhidāt. Afif Osirān (Corr.). Tehrān: Manoochehri publication. ...
  • Yaˈqoubi Janbeh sarāyi, P. (۲۰۰۷). "Āshenāyi Bā Tāboshekani-e Adabi o ...
  • Yaˈqoubi Janbeh Sarāyi, P. (۲۰۱۱). "Tāboshekani Dar Motoun-e ˈerfāni". Motāleˈāt-e ...
  • نمایش کامل مراجع