تضمین: اصطلاحی متفاوت در بوطیقای بیدل دهلوی

سال انتشار: 1397
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 75

فایل این مقاله در 24 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_LCQFN-11-42_002

تاریخ نمایه سازی: 8 آذر 1402

چکیده مقاله:

یکی از دشواری های شعر بیدل دهلوی مربوط به فهم معانی و کاربردهای خاص واژه ها و اصطلاحات در اشعار اوست. بیدل بعضی واژه های فارسی را با معنای وضعی و لغت نامه ای به کار می برد و با معنای اصطلاحی و کاربردهای اصلی آن واژه ها در زبان فارسی بیگانه است. «تضمین» یکی از این واژه هاست که بیدل آن را در معنایی متفاوت به کار برده و گاه با آن ترکیب «مصرع تضمین» را ساخته است. در این مقاله ابتدا تعاریف و معانی تضمین در لغت نامه ها و کتب بلاغی و سپس معنای این واژه در اشعار بیدل واکاوی می شود. همچنین اصطلاح «مصرع تضمین» مورد بررسی قرار می گیرد. روش نگارنده در تحلیل معنای این اصطلاح استفاده از اشعار خود بیدل است و برای این کار، کاربردهای این واژه در اشعار او تعیین و تبیین می شود. در پایان معنای «تضمین» و «مصرع تضمین» در اشعار تعدادی از شاعران هم عصر بیدل بررسی و با معنای آن ها در اشعار بیدل مقایسه می شود. این مقاله نشان می دهد اصطلاحات «تضمین»، «مصرع تضمین» و «مضمون» در قرن دوازدهم هجری قمری در شبه قاره هندوستان به اصطلاحاتی تخصصی در حوزه نقد ادبی تبدیل شده و تعاریفی جدید را پذیرفته است. در این تعاریف، «مضمون» اختصاصا به معنای «مصراع برجسته» به کار می رود و «تضمین» به فرایند «مصرع رسانی» یا «پیش مصرع رسانی» اطلاق می شود؛ به این فرایند «مضمون بستن» نیز می گویند. «مصرع تضمین» اصطلاحی است که برای «مصرع یا پیش مصرع رسانده» به کار می رود.

نویسندگان

بهمن بنی هاشمی

PhD candidate, Institute for Humanities and Cultural Studies

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • آرزو اکبرآبادی، سراج الدین علی خان (۱۴۰۱ق). تنبیهالغافلین فی الاعتراض ...
  • (۱۳۸۳). تذکره مجمع النفایس. به تصحیح دکتر زیب النساء علی ...
  • آزاد بلگرامی، میرغلامعلی (۱۳۹۰). خزانه عامره. به تصحیح ناصر نیکوبخت ...
  • (۱۲۹۲ش/ ۱۹۱۳م/ ۱۳۳۱ق). سرو آزاد. به تصحیح عبدالله خان و ...
  • آهنی، غلامحسین (۱۳۶۰). معانی بیان. چ۲. تهران: بنیاد قرآن ...
  • اسفندیارپور، هوشمند (۱۳۸۸). عروسان سخن. چ۳ (ویرایش جدید). تهران: فردوس ...
  • اشرف مازندرانی، محمدسعید (۱۳۷۳). دیوان اشعار اشرف مازندرانی. به تصحیح ...
  • بنی هاشمی، بهمن (۱۳۹۴). تصحیح انتقادی دیوان اشعار آزاد بلگرامی. ...
  • بیدل دهلوی، عبدالقادربن عبدالخالق (۱۳۸۹). کلیات بیدل دهلوی. به تصحیح ...
  • تقوی، نصرالله (۱۳۶۳). هنجار گفتار. چ۲. اصفهان: فرهنگسرا ...
  • جامی، نورالدین عبدالرحمن (۱۳۷۵). نفحات الانس من حضرات القدس. دکتر ...
  • حبیب، اسدالله (۱۳۹۳). واژه نامه شعر بیدل. تهران: سوره مهر. ...
  • حزین لاهیجی، محمدعلی بن ابی طالب (۱۳۷۴). دیوان حزین لاهیجی. ...
  • حسینی، امیر برهان الدین عطاءالله محمود (۱۳۸۴). بدایع الصنایع. به ...
  • حیرت اکبرآبادی. قیام الدین (۱۳۹۶). مقالات الشعرا. تحقیق علیرضا قزوه. ...
  • رادویانی، محمدبن عمر (۱۳۸۰). ترجمان البلاغه. به تصحیح پروفسور احمد ...
  • رازی، شمس الدین محمدبن قیس (۱۳۳۶). المعجم فی معاییر اشعارالعجم. ...
  • راستگو، محمد (۱۳۸۲). هنر سخن آرایی . تهران: سمت ...
  • رحمانی، هما و سیدحسین سیدی (۱۳۹۵). «نگاهی تازه به «تضمین» ...
  • زاهدی، زین الدین جعفر (۱۳۴۶). روش گفتار (علم البلاغه). مشهد: ...
  • سرخوش، محمدافضل (۱۳۸۹). کلماتالشعراء. به تصحیح علیرضا قزوه. تهران: کتابخانه، ...
  • شمیسا، سیروس (۱۳۶۸). نگاهی تازه به بدیع. تهران: فردوسی ...
  • (۱۳۸۳). سبک شناسی شعر. تهران: میترا ...
  • (۱۳۸۴). بدیع. چ۱۵. تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور ...
  • صائب تبریزی، میرزا محمدعلی (۱۳۸۳). دیوان صائب تبریزی. به کوشش ...
  • طبیبیان ، حمید (۱۳۸۸). برابرهای علوم بلاغت در فارسی و ...
  • غنی کشمیری، میرزا محمدطاهر (۱۳۶۲). دیوان غنی کشمیری. به تصحیح ...
  • فتوحی، محمود (۱۳۹۵). «مضمون در فن شعر سبک هندی». فصلنامه ...
  • (۱۳۹۶). «مصرع برجسته، میدان نازک اندیشی در سبک هندی». نامه ...
  • قهرمان، محمد (۱۳۷۸). صیادان معنی (برگزیده اشعار سخن سرایان سبک ...
  • کزازی، میرجلال الدین (۱۳۷۳). زیباشناسی سخن پارسی (بدیع). چ۷. تهران: ...
  • لودی، شیرعلی خان (۱۳۷۷). مرآه الخیال. به تصحیح حمید حسنی ...
  • محبتی، مهدی (۱۳۸۰). بدیع نو. تهران: سخن ...
  • ناشر، عبدالحسین (۱۳۳۶). دررالادب. چ۲. شیراز : معرفت . ...
  • نشاط، محمود (۱۳۴۶). زیب سخن. ۲ج. تهران: شرکت سهامی چاپ ...
  • نوروزی، جهانبخش (۱۳۷۲). زیورهای سخن و گونه های شعر پارسی. ...
  • همایی، جلال الدین (۱۳۳۹). صناعات ادبی. تهران: علمی ...
  • (۱۳۶۱). فنون بلاغت و صناعات ادبی. ج۲. چ۲. تهران: توس.. ...
  • Ahani, G.H. (۱۹۸۱). Ma'āni Bayān. ۲nd Ed. Tehran: Bonyad-e Qor'an. ...
  • Arezu Akbarabadi, S. (۱۴۰۱ A.H.). Tanbih-Al Ghāfelin fi Al-'E'terāz-e 'alā ...
  • ________________ (۲۰۰۴). Tazkere-ye Majma'-Al Nafāyes. Z. Ali Khan (Ed.). Islamabad: ...
  • Ashraf-e Mazandarani, M.S. (۱۹۹۴). Divān-e Ash'ār-e Ashraf-e Māzandarāni. Mohammad Seyyedan. ...
  • Azad-e Belgerami, M.G. (۲۰۱۱). Khazāne-ye 'Āmere. N. Nikubakht & Sh. ...
  • Banihashemi, B. (۲۰۱۵). Tashih-e Enteqādi-ye Divān-e Ash'ār-e Āzād-e Belgerāmi. M.A. ...
  • Bidel Dehlavi, A. (۲۰۱۰). Kolliyāt-e Bidel-e Dehlavi. Khal-Mohammad Khaste & ...
  • Esfandiyarpur, H. (۲۰۰۹). 'Arusān-e Sokhan. ۳rd Ed. (new edition). Tehran: ...
  • Fotuhi, M. (۲۰۱۶). "Mazmun dar fann-e she'r-e sabk-e hendi". Naqd-e ...
  • Ghani-ye Kashmiri, M.T. (۱۹۸۳). Divān-e Ghani-ye Kshmiri. A. Karami (Ed.). ...
  • Habib, A.A. (۲۰۱۴). Vāzhe-nāme-ye She'r-e Bidel. Tehran: Sure-ye Mehr. [in ...
  • Hazin-e Lahiji, M.A. (۱۹۹۵). Divān-e Hazin-e Lāhiji. Zabih-Allah Sahebkar (Ed.). ...
  • Heyrat-e Akbarabadi, Q. (۲۰۱۷). Maqālāt-Al Sho'arā. A. Qazve (Ed.). Tehran: ...
  • Homayi, J. (۱۹۶۰). Sanā'āt-e Adabi. Tehran: 'Elmi. [in Persian]__________________ (۱۹۸۲). ...
  • Hoseyni, B. (۲۰۰۵). Badāye'-Al Sanāye'. R. Mosalmāniyan Qobadi (Ed.). Tehran: ...
  • Jami, A.R. (۱۹۹۶). Nafahāt-Al Ons men-Al Hazarāt-Al Qods. Mahmud Abedi ...
  • Kazzazi, J. (۱۹۹۴). Zibāshenāsi-ye Sokhan-e Pārsi (Badi'). ۷th Ed. Tehran: ...
  • Ludi, Sh.A. (۱۹۹۸). Mer'āt-Al Khiyāl. H. Hasani & B. Safarzadeh ...
  • Mohabbati, M. (۲۰۰۱). Badi'-e Now. Tehran: Sokhan. [in Persian]. ...
  • Nasher, A.H. (۱۹۵۷). Dorar-Al Adab. ۲nd Ed. Shiraz: Ma'refat. [in ...
  • Neshat, M. (۱۹۶۷). Zib-e Sokhan. ۲Vols. Tehran: Sherkat-e Sahami-ye Chap ...
  • Nowruzi, J. (۱۹۹۳). Zivarhā-ye Sokhan va Gunehā-ye She'r-e Pārsi. Tehran: ...
  • Qahreman, M. (۱۹۹۹). Sayyādān-e Ma'ni (Bargozide-ye Ash'ār-e Sokhansarāyān-e Sabk-e Hendi). ...
  • Radviyani, M. (۲۰۰۱). Tarjomān-Al Balāgha. A. Atash (Ed.). Tehran: Anjoman-e ...
  • Rahmani, H. & H. Seyyedi (۲۰۱۶). "Negāhi tāze be tazmin ...
  • Rastgu, M. (۲۰۰۳). Honar-e Sokhan-ārāyi. Tehran: Samt. [in Persian]. ...
  • Razi, M. (۱۹۵۷). Al-Mo'jamo fi Ma'āyire Ash'ār-Al 'Ajam. M. Qazvini ...
  • Sa'eb-e Tabrizi, M.A. (۲۰۰۴). Divān-e Sā'eb-e Tabrizi. Mohammad Qahreman (Ed.). ...
  • Sarkhosh, M.A. (۲۰۱۰). Kalemāt-Al Sho'arā. 'Ali-Reza Qazve (Ed.). Library, Museum ...
  • Shamisa, S. (۱۹۸۹). Negāhi Tāze be Badi'. Tehran: Ferdowsi. [in ...
  • Tabibiyan, H. (۲۰۰۹). Barābarhā-ye 'Olum-e Balāghat dar Fārsi va 'Arabi. ...
  • Taqavi, N. (۱۹۸۴). Hanjār-e Goftār. ۲nd Ed. Isfahan: Farhangsara. [in ...
  • Zahedi, Z.J. (۱۹۶۷). Ravesh-e Goftār ('Elm-Al Balāgha). Mashhad: Ferdowsi University. ...
  • (۱۳۸۳). تذکره مجمع النفایس. به تصحیح دکتر زیب النساء علی ...
  • آزاد بلگرامی، میرغلامعلی (۱۳۹۰). خزانه عامره. به تصحیح ناصر نیکوبخت ...
  • (۱۲۹۲ش/ ۱۹۱۳م/ ۱۳۳۱ق). سرو آزاد. به تصحیح عبدالله خان و ...
  • آهنی، غلامحسین (۱۳۶۰). معانی بیان. چ۲. تهران: بنیاد قرآن ...
  • اسفندیارپور، هوشمند (۱۳۸۸). عروسان سخن. چ۳ (ویرایش جدید). تهران: فردوس ...
  • اشرف مازندرانی، محمدسعید (۱۳۷۳). دیوان اشعار اشرف مازندرانی. به تصحیح ...
  • بنی هاشمی، بهمن (۱۳۹۴). تصحیح انتقادی دیوان اشعار آزاد بلگرامی. ...
  • بیدل دهلوی، عبدالقادربن عبدالخالق (۱۳۸۹). کلیات بیدل دهلوی. به تصحیح ...
  • تقوی، نصرالله (۱۳۶۳). هنجار گفتار. چ۲. اصفهان: فرهنگسرا ...
  • جامی، نورالدین عبدالرحمن (۱۳۷۵). نفحات الانس من حضرات القدس. دکتر ...
  • حبیب، اسدالله (۱۳۹۳). واژه نامه شعر بیدل. تهران: سوره مهر. ...
  • حزین لاهیجی، محمدعلی بن ابی طالب (۱۳۷۴). دیوان حزین لاهیجی. ...
  • حسینی، امیر برهان الدین عطاءالله محمود (۱۳۸۴). بدایع الصنایع. به ...
  • حیرت اکبرآبادی. قیام الدین (۱۳۹۶). مقالات الشعرا. تحقیق علیرضا قزوه. ...
  • رادویانی، محمدبن عمر (۱۳۸۰). ترجمان البلاغه. به تصحیح پروفسور احمد ...
  • رازی، شمس الدین محمدبن قیس (۱۳۳۶). المعجم فی معاییر اشعارالعجم. ...
  • راستگو، محمد (۱۳۸۲). هنر سخن آرایی . تهران: سمت ...
  • رحمانی، هما و سیدحسین سیدی (۱۳۹۵). «نگاهی تازه به «تضمین» ...
  • زاهدی، زین الدین جعفر (۱۳۴۶). روش گفتار (علم البلاغه). مشهد: ...
  • سرخوش، محمدافضل (۱۳۸۹). کلماتالشعراء. به تصحیح علیرضا قزوه. تهران: کتابخانه، ...
  • شمیسا، سیروس (۱۳۶۸). نگاهی تازه به بدیع. تهران: فردوسی ...
  • (۱۳۸۳). سبک شناسی شعر. تهران: میترا ...
  • (۱۳۸۴). بدیع. چ۱۵. تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور ...
  • صائب تبریزی، میرزا محمدعلی (۱۳۸۳). دیوان صائب تبریزی. به کوشش ...
  • طبیبیان ، حمید (۱۳۸۸). برابرهای علوم بلاغت در فارسی و ...
  • غنی کشمیری، میرزا محمدطاهر (۱۳۶۲). دیوان غنی کشمیری. به تصحیح ...
  • فتوحی، محمود (۱۳۹۵). «مضمون در فن شعر سبک هندی». فصلنامه ...
  • (۱۳۹۶). «مصرع برجسته، میدان نازک اندیشی در سبک هندی». نامه ...
  • قهرمان، محمد (۱۳۷۸). صیادان معنی (برگزیده اشعار سخن سرایان سبک ...
  • کزازی، میرجلال الدین (۱۳۷۳). زیباشناسی سخن پارسی (بدیع). چ۷. تهران: ...
  • لودی، شیرعلی خان (۱۳۷۷). مرآه الخیال. به تصحیح حمید حسنی ...
  • محبتی، مهدی (۱۳۸۰). بدیع نو. تهران: سخن ...
  • ناشر، عبدالحسین (۱۳۳۶). دررالادب. چ۲. شیراز : معرفت . ...
  • نشاط، محمود (۱۳۴۶). زیب سخن. ۲ج. تهران: شرکت سهامی چاپ ...
  • نوروزی، جهانبخش (۱۳۷۲). زیورهای سخن و گونه های شعر پارسی. ...
  • همایی، جلال الدین (۱۳۳۹). صناعات ادبی. تهران: علمی ...
  • (۱۳۶۱). فنون بلاغت و صناعات ادبی. ج۲. چ۲. تهران: توس.. ...
  • Ahani, G.H. (۱۹۸۱). Ma'āni Bayān. ۲nd Ed. Tehran: Bonyad-e Qor'an. ...
  • Arezu Akbarabadi, S. (۱۴۰۱ A.H.). Tanbih-Al Ghāfelin fi Al-'E'terāz-e 'alā ...
  • ________________ (۲۰۰۴). Tazkere-ye Majma'-Al Nafāyes. Z. Ali Khan (Ed.). Islamabad: ...
  • Ashraf-e Mazandarani, M.S. (۱۹۹۴). Divān-e Ash'ār-e Ashraf-e Māzandarāni. Mohammad Seyyedan. ...
  • Azad-e Belgerami, M.G. (۲۰۱۱). Khazāne-ye 'Āmere. N. Nikubakht & Sh. ...
  • Banihashemi, B. (۲۰۱۵). Tashih-e Enteqādi-ye Divān-e Ash'ār-e Āzād-e Belgerāmi. M.A. ...
  • Bidel Dehlavi, A. (۲۰۱۰). Kolliyāt-e Bidel-e Dehlavi. Khal-Mohammad Khaste & ...
  • Esfandiyarpur, H. (۲۰۰۹). 'Arusān-e Sokhan. ۳rd Ed. (new edition). Tehran: ...
  • Fotuhi, M. (۲۰۱۶). "Mazmun dar fann-e she'r-e sabk-e hendi". Naqd-e ...
  • Ghani-ye Kashmiri, M.T. (۱۹۸۳). Divān-e Ghani-ye Kshmiri. A. Karami (Ed.). ...
  • Habib, A.A. (۲۰۱۴). Vāzhe-nāme-ye She'r-e Bidel. Tehran: Sure-ye Mehr. [in ...
  • Hazin-e Lahiji, M.A. (۱۹۹۵). Divān-e Hazin-e Lāhiji. Zabih-Allah Sahebkar (Ed.). ...
  • Heyrat-e Akbarabadi, Q. (۲۰۱۷). Maqālāt-Al Sho'arā. A. Qazve (Ed.). Tehran: ...
  • Homayi, J. (۱۹۶۰). Sanā'āt-e Adabi. Tehran: 'Elmi. [in Persian]__________________ (۱۹۸۲). ...
  • Hoseyni, B. (۲۰۰۵). Badāye'-Al Sanāye'. R. Mosalmāniyan Qobadi (Ed.). Tehran: ...
  • Jami, A.R. (۱۹۹۶). Nafahāt-Al Ons men-Al Hazarāt-Al Qods. Mahmud Abedi ...
  • Kazzazi, J. (۱۹۹۴). Zibāshenāsi-ye Sokhan-e Pārsi (Badi'). ۷th Ed. Tehran: ...
  • Ludi, Sh.A. (۱۹۹۸). Mer'āt-Al Khiyāl. H. Hasani & B. Safarzadeh ...
  • Mohabbati, M. (۲۰۰۱). Badi'-e Now. Tehran: Sokhan. [in Persian]. ...
  • Nasher, A.H. (۱۹۵۷). Dorar-Al Adab. ۲nd Ed. Shiraz: Ma'refat. [in ...
  • Neshat, M. (۱۹۶۷). Zib-e Sokhan. ۲Vols. Tehran: Sherkat-e Sahami-ye Chap ...
  • Nowruzi, J. (۱۹۹۳). Zivarhā-ye Sokhan va Gunehā-ye She'r-e Pārsi. Tehran: ...
  • Qahreman, M. (۱۹۹۹). Sayyādān-e Ma'ni (Bargozide-ye Ash'ār-e Sokhansarāyān-e Sabk-e Hendi). ...
  • Radviyani, M. (۲۰۰۱). Tarjomān-Al Balāgha. A. Atash (Ed.). Tehran: Anjoman-e ...
  • Rahmani, H. & H. Seyyedi (۲۰۱۶). "Negāhi tāze be tazmin ...
  • Rastgu, M. (۲۰۰۳). Honar-e Sokhan-ārāyi. Tehran: Samt. [in Persian]. ...
  • Razi, M. (۱۹۵۷). Al-Mo'jamo fi Ma'āyire Ash'ār-Al 'Ajam. M. Qazvini ...
  • Sa'eb-e Tabrizi, M.A. (۲۰۰۴). Divān-e Sā'eb-e Tabrizi. Mohammad Qahreman (Ed.). ...
  • Sarkhosh, M.A. (۲۰۱۰). Kalemāt-Al Sho'arā. 'Ali-Reza Qazve (Ed.). Library, Museum ...
  • Shamisa, S. (۱۹۸۹). Negāhi Tāze be Badi'. Tehran: Ferdowsi. [in ...
  • Tabibiyan, H. (۲۰۰۹). Barābarhā-ye 'Olum-e Balāghat dar Fārsi va 'Arabi. ...
  • Taqavi, N. (۱۹۸۴). Hanjār-e Goftār. ۲nd Ed. Isfahan: Farhangsara. [in ...
  • Zahedi, Z.J. (۱۹۶۷). Ravesh-e Goftār ('Elm-Al Balāgha). Mashhad: Ferdowsi University. ...
  • نمایش کامل مراجع