تاریخ باوری و اسطوره رهایی در رمان های رئالیسم سوسیالیستی ادبیات فارسی

مارکسیسم از جنبش­های اثرگذار و در عین حال مناقشه­آمیز فکری و فلسفی در جهان معاصر است. بعضی منتقدان مارکسیسم نظریه تاریخ مارکس را فاقد خصلت علمی، بلکه ره یافتی دینی، تاریخ باورانه، اسطوره­ای و حتی ادبی دیده­اند. ازاین رو، فلسفه تاریخ مارکس را می­توان به مثابه متن روایی نگریست و با ابزارهای نقد ادبی تحلیل کرد. شیوه رئالیسم سوسیالیستی برای بسط آرمان های مارکسیستی در روسیه تدوین شد و در ایران نیز در میانه های دهه بیست شمسی در اوج اقتدار حزب توده رواج یافت. نگارندگان در این مقاله می کوشند با استفاده از ره یافت ساخت گرایانه تزوتان تودروف در تحلیل حکایت های دکامرون، شباهت­های ساختاری معروف ترین رمان های رئالیسم سوسیالیستی ایران، یعنی دختر رعیت، چشمهایش و همسایه­هارابا روی کرد تاریخ باورانه مارکس بررسی کنند. همه کنش­های رمان­های رئالیسم سوسیالیستی فارسی و فلسفه تاریخ مارکس را می توان براساس دستور زبان داستان تودروف در سه گزاره بنیادین و تکرارشونده که گذار از یک تعادل به تعادل پایدار دیگری است، تبیین کرد: ۱. استقرار نظم نوین استبدادی یا سرمایه داری (تعادل)؛ ۲. ظهور آگاهی و کنش انقلابی مبارزان و توده­ها (عدم تعادل)؛ ۳. وعده به تحقق قطعی و گریزناپذیر جامعه بی طبقه (تعادل).