روش شناسی اجتهاد از منظر آیت الله شهید بهشتی

فقیهان از نخستین روزهای تفقه دریافتند که بدون در اختیار داشتن اسلوب و روش صحیح و مناسبی برای اجتهاد و استنباط، نمی توان حکم نهایی را منطبق با ادله شرعی و عقلی سامان داد. از این رو، قسمت عمده ای از مباحث مرتبط با روش شناسی اجتهاد و معرفی الگوی مناسبی جهت ساختارمند و ضابطه مند کردن استنباط در دانش اصول فقه تمهید گشت. یکی از معانی متداول روش شناسی اجتهاد، شناسایی منابع، منبع واره ها، مدارک و دوال دینی است که در هریک از مدارس فقهی یا تفقهات شخصی به عنوان مستندات مورد رجوع به کار می رود. شناخت نقش و جایگاه هریک از این منابع و مدارک در مسیر استنباط و افتاء از مهم ترین کارکردهای روش شناسی توصیفی محسوب می شود. در مقاله پیش رو، با بهره گیری از مجموعه گفتارها و نگاشته های شهید آیت الله دکتر سیدمحمد حسینی بهشتی، روش شناسی مطلوب اجتهاد از منظر ایشان مورد بررسی قرار می گیرد. عناصر دخیل و تاثیرگذار بر روند استنباط حکم شرعی و نقش هریک از آنها از منظر شهید بهشتی مورد واکاوی قرار می گیرد. با امعان نظر به مولفه های موثر بر جریان اجتهاد و فرآیند استنباط، می توان تعلق خاطر شهید بهشتی به برخی از مدارس فقهی را بدست آورد.