بررسی فقهی اصولی قاعده جب از دیدگاه فریقین وثقلین

جمهور علمای شیعه و سنی اعم از متکلمان و فقیهان و اصولیون بر این باورند که کفار پس از تشرف به دین مبین اسلام، مورد امتنان الهی قرار گرفته و با رافت اسلامی با آنان برخورد میگردد و به خاطر تشویق و ترغیب آنان به اسلام، اعمال ناروایشان مورد عفو و بخش قرار گرفته و مواخذه نمیگردند اما سوال این است مفاد قاعده جب که دال بر غفران و آمرزش گناهان شخص تازه مسلمان است آیا شامل آمرزش همه گناهان فرد تازه مسلمان اعم از حق الله و حق الناس و حقوق مشترک است یا نه؟ ادله ای که برای اثبات این قاعده به آنها استناد شده ،آیات، روایات و سیره نبوی است که با توجه به گستردگی مباحث ما در این مقاله باهدف تبیین قلمرو دلالی قاعده جب و بیان آثار دنیوی و اخروی فقط به برسی مستندات قرانی قاعده جب خواهیم پرداخت.نتایج حاصله در این مقاله نشان میدهد قدر متیقن از قاعده جب، حقوق اختصاصی خداوند است که تمامی آثار مربوط به آن بر اساس این قاعده از بین میرود؛ اما در مورد حقوق اختصاصی مردم باید :گفت بسیاری از علمای فریقین معتقدند که این حقوق مشمول قاعده جب واقع نمیگردند؛ چون با توجه به امتنانی بودن قاعده ،،جب اجرای آن و برداشتن حکم شرعی به وسیله آن موجب تضییع حقوق دیگران میشود که این نیز خلاف امتنان .است در مورد حقوق مشترک نیز باید گفت حقوق مشترکی که جنبه حق الله آن غلبه دارد؛ مانند ،زکات مشمول قاعده می.گردد ولی حقوق مشترکی که جنبه حق الناسی آن برتری دارد؛ مانند حد قذف و حد سرقت قاعده شامل آن نمیگردد نظر به اینکه جریان قاعده جب نقش تعیین کننده ای در حیات فکری و ،اعتقادی فرهنگی و اجتماعی و سیاسی و اقتصادی فرد تازه مسلمان بر عهده دارد امروزه بحث از قاعده جب و تعیین قلمرو آن ضروری به نظر میرسد و با توجه به اینکه تمامی آثار نوشته شده در این زمینه به صورت اجمالی به مستندات قرآنی اشاره کرده اند مزیت پژوهش حاضر در این است که ما در این پژوهش فقط مستندات قرآنی قاعده جب را به صورت دقیق و عمیق از منظر فقه و اصول و قواعد فقهی و اصولی بررسی خواهیم کرد تا با تحلیل و آیات مورد استناد در مورد قاعده جب، به قول صحیح در این زمینه دست بیابیم.