تحلیل حقوقی و جرم شناسی انگیزه

انگیزه به عنوان تلاش داخلی و اراده نهانی تلقی می شود که انسان را به سوی انجام یک عمل خاص هدایت می کند و از جمله مسائل اساسی حقوق کیفری به حساب می آید. این مسئله در ابتدا به عنوان یک موضوع روان شناختی مورد بررسی قرار می گیرد و سپس به حیث حقوق کیفری مورد توجه قرار می گیرد. انگیزه همچنین یک عنصر ذهنی است و از جهت قصد جنایتکارانه با آن تفاوت دارد؛ می توان آن را به عنوان نیروی محرکه قصد جنایتکارانه معرفی کرد. قانون مجازات اسلامی انگیزه را به عنوان یکی از جوانب مختصر کننده جرم تلقی کرده و تصریح دارد که وجود انگیزه شرافتمندانه در ارتکاب جرم، منجر به کاهش مجازات می شود. از دیدگاه جرم شناسی نیز، انگیزه به عنوان محرک قوی جرم در نظر گرفته می شود؛ به گونه ای که برخی حقوقدانان آن را جزو عناصر تشکیل دهنده جرم می شمارند. اما از دیدگاه قانون گذار، انگیزه تنها در حد کاهش مجازات در مرحله صدور حکم تاثیرگذار است. این تحقیق به بررسی انگیزه از دیدگاه اصول حقوق کیفری و همچنین تاثیر انگیزه در ارتکاب جرم از جنبه های روان شناختی جرم بر علل موجهه و واکنش کیفری علیه مجرم می پردازد. البته در این راستا، اصول حقوق جزای عمومی، مکاتب حقوق کیفری و حقوق ایران نیز مورد بررسی قرار گرفته اند.