استظهار؛ سازوکار نظریه پردازی در علوم رفتاری اسلامی

؛««روش شناسی» پیش شرط تحقیق نظام مند است. علوم رفتاری اسلامی نیازمند روش شناسی معتبری است که بافقه، هماهنگ و همزبان باشد. هدف تحقیق, ترسیم سازوکار روش شناختی مشترک علوم رفتاری اسلامی و فقه با استمداد از ابزارهای موجود در دانش اصول فقه است. مطابق یافته های تحقیق, سازوکار «استظهار» در اصول فقه, متصدی تشریح معنای کلام شارع است که منبع نظریات مفهومی رفتاری در علوم اسلامی است. همین سازوکار در تشریح معنای رفتار متشرعان کارایی دارد. کاربرد این سازوکار در معنای رفتار دارای سابقه تاریخی بین فقها از قرن چهارم هجری در استظهار رفتار معصومان (ع) فقهاء متشرعان و عموم عقلاست. ظهور نتیجه استظهار است و با تقویت احتمال متکی به قرائن وآقعی شکل می گیرد. تعیین ظواهر در مدلول مطابقی کلام و رفتار مبتنی بر اطلاق لفظی بامقامی و مقدمات حکمت است. تعیین ظواهر در مدلول التزامی کلام و رفتار براساس استیفای مفهوم موافق یا مخالف، و دلالت سیاقی شامل دلالت اقتضا، تنبیه و اشاره است.