تحلیل اندیشه های مدرنیسم بر روند شکل گیری و تغییر خیابان های شهری ایران و ازبکستان (مطالعه موردی شهر تهران و تاشکند)

دوره زمامداری قاجار در ایران مصادف با انقلاب صنعتی غرب در قرن نوزدهم است که عامل مهمی در تحولات معماری و شهرسازی مدر ن و معاصر است . بدین معنا که دوره قاجار حلقه واسطه گذشته سنتی با آینده مدرن ایران است و زمینه پیدایش دگرگونی های دو دهه پهلوی اول را فراهم می سازد. همچنین در این دوران در ازبکستان نیز تحولات بسیاری تحت فرآیندهای مدرنیزاسیون شوروی صورت می گیرند. هدف از پژوهش حاضر تبیین نقش جریان های فرهنگی، سیاسی و اجتماعی نوگرا و نحوه تاثیرگذاری آ نها بر تحولات خیابان های ایران و ازبکستان در دوره قاجار و پهلوی اول می باشد تا به این سوالات پاسخ داده شود: آیا جریانات فرهنگی، سیاسی و اجتماعی نو گرا در کشور های ایران و ازبکستان بر روند شکل گیری و تغییر خیابان ها در این دو کشور تاثیر گذار بوده اند؟ تحولات شهرسازی ایران و ازبکستان در دوره قاجار و پهلوی اول دارای چه ساختار، ماهیت و جنبه های متفاوت و مشابه بوده اند؟ این پژوهش به صورت تاریخی-تطبیقی و با رویکردی کیفی به کمک مطالعات اسنادی صورت گرفته است که از روش تحقیق تاریخی- تفسیری در بخش گردآوری مبانی نظری تاریخی و روش تحقیق توصیفی-تحلیلی در زمینه تحلیل و مقایسه تحولات شهرسازی طراحی خیابان های شهری تهران و تاشکند استفاده شد هاست. جامع هآماری شامل تمام خیابان هایی هستند که در دوره قاجار و پهلوی اول تحت تاثیر اندیشه های مدرنیسم دستخوش تغییرات کالبدی و عملکردی شدند و جامعه نمونه شامل آن تعداد از خیابا نهایی می باشند که در بازه زمانی مشابه قرار داشته اند و از نظر سیر تحولات کالبدی، عملکردی و عینی دارای شباهت هایی می باشند. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهند که اندیشه های مدرنیسم در هر دو کشور در ابعاد عینی، عملکردی و کالبدی تجلی یافته اند و مولفه های کالبدی تاثیرپذیری پررنگ تری نسبت به دیگر مولفه ها داشته اند. در هر دو کشور طراحی خیابان ها به شیوه ها ی نوین با مولفه هایی نظیر همجواری کاربری های گوناگون اطراف خیابان، افزایش نفوذ پذیری و شفافیت بصری در جداره خیابان ها و شبکه منظم شطرنجی خیابان ها به طور مشابه تجلی پیدا کرده اند.