مبانی متافیزیکی اندیشه اسلامی بنیانی برای تکوین نظریه های روان شناختی

نظریه های علمی در ورای خود، دارای مبانی متافیزیکی هستند، خواه این امر به صراحت بیان شود یا نشود. این مبانی نقش مهمی را در تحول نظریه های علمی، تقریبا در همه مراحل آن، ایفا می کنند. در نظر گرفتن دیدگاه ها متافیزیکی جدیدی به منزله مبانی نوین، می تواند منجر به فراهم آوردن نظریه های علمی نوینی خواهد شد. در این مقاله، دیدگاه اسلام در باب ماهیت آدمی، به منزله مبانی نوینی برای بسط علوم انسانی، به ویژه روان شناسی، پیشنهاد شده است. براساس این دیدگاه در مورد انسان، اصول معینی برای تبیین عمل در اختیار خواهد بود. اصول زیر پیشنهاد شده اند: عقلانیت، تصمیم گیری ، جدال ورزی، خودفریبی، تحریف نظام مند، و اضطرار. برای نشان دادن این که این دیدگاه در روان شناسی مورد نیاز است، تحلیلی از نظریه اسکینر در باب عمل صورت پذیرفته است. هر چند وی اصرار می ورزد که هم خصیصه التفاتی عمل آدمی و هم قصد، در نظریه وی مورد توجه قرار گرفته است، در این مقاله استدلال شده است که سبک وی در تبیین، مکانیستی است و این سبک، قاصر از آن است که بتواند قصد و خصیصه التفاتی عمل آدمی را تبیین کند.