اثر تاریخ های مختلف کشت و تغییر اقلیم بر تبخیر و تعرق گندم بهاره دشت قزوین (۲۰۲۱-۲۱۰۰)

زمینه و هدف: پیش­بینی تاثیرات تغییرات اقلیمی بر تولیدات کشاورزی در دوره های آتی به منظور تامین امنیت غذایی گیاه استراتژیک گندم که در معاهدات بین المللی نقش اساسی دارد، امری ضروری است. مدل های مولد داده ­های مصنوعی آب و هوایی مانند مدل های معتبرGCM ، به منظور بررسی اثرات پدیده تغییر اقلیم بر سیستم های مختلف استفاده می شوند و قادرند پارامترهای اقلیمی را برای یک دوره طولانی مدت با استفاده از سناریو های تایید شده هیات بین دولتی تغییر اقلیممدل سازی نمایند. در پژوهش حاضر، دو منبع اطلاعاتی LARS-WG و DKRZ در تولید داده های تغییر اقلیم دشت قزوین در بازه زمانی ۲۰۲۱-۲۱۰۰ استفاده شد سپس مقادیر تبخیر-تعرق واقعی گندم بهاره رقم پارسی به وسیله مدل Aquacrop در تاریخ های کشت متفاوت محاسبه و میزان تغییرات آن ها نسبت به دوره پایه بررسی شد.روش پژوهش: در پژوهش حاضر، از داده­های حاصل از پایگاه اطلاعاتی تحت وب DKRZ و مدلLARS-WG ، برای محاسبه سه متغیر دمای کمینه، دمای بیشینه و بارش، مربوط به ایستگاه همدیدی قزوین و پنج مدل گردش عمومی جو گزارش پنجم IPCC (EC-EARTH, GFDL-CM۳, HadGEM۲-ES, MIROC۵, MPI-ESM-MR) تحت دو سناریو انتشار ۵/۴و ۵/۸ در دورهای آتی (۲۰۲۱-۲۰۴۰، ۲۰۴۱-۲۰۶۰، ۲۰۶۱-۲۰۸۰، ۲۰۸۱-۲۱۰۰) استفاده شد. با استفاده از داده­های به دست آمده و به کارگیری مدل Aquacrop، مقدار تبخیر-تعرق واقعی گندم بهاره در ۵ تاریخ کشت متفاوت (۱۵ بهمن، ۱ اسفند، ۱۵ اسفند، ۱ فروردین و ۱۵ فروردین) محاسبه و میزان تغییرات آن ها نسبت به دوره پایه بررسی شد و تاریخی که اگر کشت در آن صورت گیرد منجر به بیشترین تبخیر-تعرق واقعی و کمترین تبخیر-تعرق واقعی می شود؛ معرفی شده است.یافته­ها: مشاهدات نشان می­دهد با کشت در تاریخ ۱۵ بهمن و ۱ اسفند تحت شرایط اقلیمی حاصل از مدل LARS-WG در سناریو ۵/۴؛ در دوره آتی (۲۰۲۱-۲۰۴۰) تبخیر تعرق نسبت به مقدار آن در دوره پایه افزایش می یابد اما در دوره­های (۲۰۴۱-۲۰۶۰، ۲۰۶۱-۲۰۸۰ و ۲۰۸۱-۲۱۰۰) و در سناریو ۵/۴و ۵/۸ حاصل از مدل LARS-WG میانگین تبخیرتعرق واقعی نسبت به مقدار آن در دوره پایه کاهش خواهد داشت. پایگاه اطلاعاتی DKRZ تحت سناریوهای ۵/۴ و ۵/۸، در هر ۴ دوره آتی، کاهش میانگین تبخیرتعرق واقعی نسبت به مقدار آن در دوره پایه برای این دو تاریخ را پیش­بینی می­کند. با کاشت در تاریخ­های ۱۵ اسفند، ۱ فروردین و ۱۵ فروردین، طبق نتایج حاصل از شرایط اقلیمی مدل LARS-WG و پایگاه اطلاعاتی DKRZ تحت سناریوهای ۵/۴ و ۵/۸، در هر ۴ دوره آتی؛ میانگین تبخیرتعرق واقعی نسبت به مقدار آن در دوره پایه کاهش خواهد داشت.نتایج: نتایج نشان می­دهد میانگین تبخیر-تعرق واقعی نسبت به مقدار آن در دوره پایه، در دو تاریخ ۱۵ بهمن ماه و ۱ اسفند ماه در دوره ۲۰۲۱-۲۰۴۰ در شرایط اقلیمی حاصل از مدل LARS-WG تحت سناریو ۵/۴ افزایش خواهد داشت. اگر کشت در بقیه تاریخ ها صورت پذیرد، طبق نتایج حاصل از شرایط اقلیمی مدل LARS-WG و پایگاه اطلاعاتی DKRZ تحت سناریوهای ۵/۴ و ۵/۸، در هر ۴ دوره آتی میانگین تبخیر-تعرق واقعی نسبت به مقدار آن در دوره پایه کاهش خواهد داشت. بیشترین تبخیر-تعرق در دوره های آتی، با کشت در تاریخ ۱۵ فروردین، تحت شرایط اقلیمی حاصل از مدل LARS-WG تحت سناریو ۵/۴ و در دوره ۲۰۲۱-۲۰۴۰ اتفاق می افتد. مقدار آن برابر ۹/۲۸۹ میلی متر (با انحراف معیار ۳۳/۱۸ میلی متر) است. کمترین تبخیر-تعرق در دوره های آتی با کشت در تاریخ ۱۵ بهمن، تحت شرایط اقلیمی حاصل از پایگاه اطلاعاتی DKRZ تحت سناریو ۵/۸ و در دوره ۲۰۸۱-۲۱۰۰ اتفاق می­افتد که مقدار آن برابر ۶/۱۶۶ میلی متر (با انحراف معیار ۸۲/۵ میلی متر) می ­باشد.