ماهیت و انواع مسئولیت معاونت در دیوان های بین المللی کیفری

اساسنامه دیوان­های بین­المللی کیفری صراحتا اصطلاح معاونت را به کار نبرده­اند، بلکه صرفا به مصادیقی از مساعدت و همکاری در ارتکاب جرم اشاره کرده­اند. مصادیق مختلفی مانند برنامه­ریزی، تحریک و کمک مادی و معنوی در ارتکاب جرائم بین­المللی در اساسنامه این محاکم مورد اشاره قرار گرفته­اند. حال سوال این است که آیا اشکال مختلف مساعدت و همکاری در ارتکاب جرائم بین­المللی را می­توان به منزله معاونت در ارتکاب جرم دانست؟ آیا این امر می­تواند به مسئولیت کم­تر و در نتیجه مجازات خفیف­تر برای متهم منجر شود؟ این مقاله با بررسی معیارهای مختلف جهت تمیز مباشرت از معاونت، به این نتیجه می­رسد که دیوان­های بین­المللی کیفری در رویه جدید خود با استناد به معیار کنترل جرم، مباشرت در جرم را از معاونت تمیز می­دهند. در واقع کنترل­کننده جرم همان فاعل جرم است و سایرین، معاونان در جرم ارتکابی هستند. معاونت در جرائم بین­المللی شامل مصادیق مختلفی می­شود که هر یک از تعریف و شرایط متمایزی برخوردار هستند به طوری که برخی از آن­ها از شدت بیشتری در قیاس با انواع دیگر برخوردار هستند. این تفکیک جهت ارائه تصویر درست از نقش عاملان جرائم بین­المللی است و منجر به مجازات کمتر معاونان در قیاس با مباشران جرائم بین­المللی نمی­شود.