رشد اقتصادی و عدالت اجتماعی؛ بازار یا برنامه؟

طرح مساله: از میانه دهه هشتاد قرن گذشته بحث ناسازگاری رشد با سیاست های بازتوزیع و عدالت اجتماعی بالا گرفت. امروز نشان دادن یک جانبه بودن، سیاسی بودن و طبقاتی بودن رویکردهای قضاوت درباره مقوله های رشد و عدالت و رابطه آن دو مشخص تر شده است، با این وصف، هنوز نیاز به توضیح دارد؛ و این، کاری است که در این بررسی انجام می شود. روش: روش بررسی حاضر تحلیلی تاریخی است. چند پارادایم اساسی و مقابله گرانه در تابش بررسی های منطقی و مقایسه ای و نیز با ارجاع به تجربه های جهان و ایران مورد ارزیابی قرار می گیرند. در انتها از برنامه ریزی و سیاست رشد توام با بازتوزیع و عدالت دفاع می شود. یافته ها: بازارگرایی افراطی و تعطیل برنامه ریزی به بهانه کامل بودن نظام بازار یا به دلیل نارسایی روش های برنامه ریزی قدیمی، اصلی ترین بخش توسعه (یعنی توسعه اجتماعی و انسانی و عدالت اجتماعی) را خدشه دار کرده است و در سطح جهان، فقر و تبعیض به دلیل کار افتادن مکانیزم بازار و آرمان سیاسی نولیبرالیستی بالا رفته است. نتایج: روش رشد توام با عدالت و تامین منابع رشد از راه بازتوزیع و جهت دادن به منابع در چارچوب برنامه ریزی دموکراتیک پیشنهاد می شود. این انتظار که نظام بازار هم کارآیی و هم رفاه عادلانه را تامین کند, انتظاری بی فایده است و به جای آن نوآوری در نظام برنامه ریزی است که ضروری می شود