بررسی تاثیر استفاده از حرکت درمانی اصلاح شده با ایجاد محدودیت بر عملکرد اندام فوقانی در یک بیمار با آسیب مزمن مغزی اکتسابی شدید

اهداف: هدف از انجام این مطالعه موردی بررسی تاثیر مداخلات حرکت درمانی اصلاح شده با اعمال محدودیت بر عملکرد اندام فوقانی یک بیمار با آسیب اکتسابی مغزی شدید پس از گذشت چهار سال از آسیب بود. روش بررسی: روی خانم (ف.ز) ۳۳ ساله که چهار سال گذشته دچار آسیب مغزی اکتسابی شدید شده بود، مطالعه انجام گرفت. بیمار راست دست با تشخیص هایپوکسی به علت خودکشی با طناب دار بدون محدودیت حرکتی، سابقه دررفتگی و شکستگی و بدون شکایت از درد در اندام فوقانی سمت درگیرتر (سمت چپ) در بیمارستان توانبخشی رفیده بستری شد. این مطالعه موردی در سال ۱۳۹۷ انجام و رضایت نامه شرکت در مطالعه از شرکت کننده دریافت شد. اکستنشن حداقل ۲۰ درجه در مچ دست، نمره آشورث کمتر از سه، نمره MMSE بالاتر از ۲۴ و توانایی حفظ تعادل به مدت دو دقیقه به عنوان معیار های ورود به مطالعه در نظر گرفته شد. مداخله به مدت دو هفته، پنج روز در هفته و هر روز سه ساعت انجام تمرین و حداقل اعمال شش ساعت محدودیت در اندام فوقانی با آسیب کمتر توسط اسلینگ و دستکش انجام گردید. مداخله در بیمارستان توان بخشی رفیده شکل گرفت. در هر جلسه درمانی، ابتدا آماده سازی اندام فوقانی با استفاده از تکنیک های کاهش تون شامل وزن اندازی روی اندام فوقانی، چرخش تنه، پروترکشن اسکاپولا و الگوی مهار رفلکس انجام شد و پس از آن، تکالیف حرکتی منتخبی انجام گرفت. تکالیف حرکتی شامل تمیز کردن سطح میز با حوله، ورق زدن صفحات کتاب، برداشتن و بردن لیوان به سمت دهان، برداشتن و حرکت دادن یک بطری، تمرینات گرفتن و رها کردن اشیای مختلف، دست یابی به جلو با اشیاء مختلف برای حرکت آن ها از یک مکان به مکان دیگر، شمردن با انگشتان، برداشتن و برگرداندن کارت و انجام تمرینات حرکات ظریف و دستکاری درون دستی با استفاده از سکه و حبوبات در فرایند مداخله به کار رفت. طی مداخله از تکنیک های رفتاری شکل دهی استفاده شد. ارزیابی و ثبت داده ها طی چهار مرتبه شامل هفته دوم، چهارم و ششم پس از مداخله با استفاده از پرسش نامه آزمون فوگل و مایر، پرسش نامه اندازه گیری استقلال عملکردی، پرسش نامه فعالیت حرکتی و آزمون باکس اند بلاک جهت بررسی دقت، سرعت و کیفیت عملکرد اندام فوقانی بیمار ارزیابی شد. یافته ها: نتایج نشان می دهد که بهبودی وضعیت عملکرد حرکتی در اندام فوقانی در یک بیمار مبتلا به آسیب مزمن مغزی اکتسابی شدید می تواند با استفاده از حرکت درمانی اصلاح شده با ایجاد محدودیت به عنوان یک مداخله موثر حاصل شود. در این مطالعه بهبودی در چهار حوزه عملکردی شامل عملکرد حرکتی، تعادل، حس و عملکرد مفاصل مشاهده شد و نمره آزمون فوگل و مایل از ۲۴ قبل از مداخله به ۵۶ در هفته دوم پس از مداخله افزایش یافت. این مقدار بهبودی در هفته ششم پس از مداخله ثابت باقی ماند. میزان دقت و مهارت دست طبق نمره آزمون باکس اند بلاک از پنج به هفت در هفته دوم پس از مداخله افزایش یافت. این مقدار در هفته ششم پس از مداخله به ۱۲ افزایش یافت. میزان استقلال عملکردی فرد در فعالیت های روزمره زندگی طبق نمره پرسش نامه اندازه گیری استقلال عملکردی از ۱۹ به ۳۱ در هفته دوم بعد از مداخله افزایش یافت، این میزان در هفته ششم پس از مداخله به ۳۸ افزایش یافت. همچنین میزان استفاده و کیفیت حرکات بازوی آسیب دیده طبق خرده مقیاس های پرسش نامه فعالیت حرکتی، شامل نمره کمیت حرکت قبل از مداخله از صفر به ۱/۷۰ در هفته ششم پس از مداخله و نمره کیفیت حرکت قبل از مداخله از صفر به ۱/۶۶ در هفته ششم پس از مداخله افزایش یافت.  نتیجه گیری: بر اساس یافته های این مطالعه موردی می توان گفت شواهدی وجود دارد که روش حرکت درمانی اصلاح شده با ایجاد محدودیت می تواند در بهبود عملکرد اندام فوقانی در بیماران با آسیب مغزی اکتسابی مزمن و شدید در کوتاه مدت موثر باشد.