بررسی تنوع ژنتیکی لاین های نخود تیپ دسی در شرایط دیم

حبوبات بعد از غلات، دومین منبع غذایی مهم برای انسان بوده و به عنوان یک مکمل غذایی با ارزش پروتئینی بالا محسوب می شوند. نخود در بین حبوبات هم از نظر سطح زیر کشت و هم از نظر تولید در درجه اول اهمیت قرار دارد. با این وجود عملکرد آن پایین است و یک شکاف بین عملکرد بالقوه و عملکرد واقعی آن وجود دارد. بنابراین، به منظور دستیابی به ژنوتیپ های نخود پر محصول تر و دارای صفات مطلوب زراعی، تنوع ژنتیکی ۴۰ ژنوتیپ نخود دسی (از منشاء ایکریسات) همراه با شاهدهای کاکا و پیروز به مدت دو سال زراعی ۱۳۹۸-۱۳۹۷ و ۱۳۹۹-۱۳۹۸ در ایستگاه تحقیقاتی موسسه تحقیقاتی دیم مراغه در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با دو تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج واریانس مرکب نشان داد که بین اختلاف ژنوتیپ های مورد بررسی از نظر صفات عملکرد، وزن صد دانه، تعداد غلاف در بوته و تعداد شاخه اصلی در سطح ۱ درصد و از نظر صفات ارتفاع بوته در سطح ۵ درصد معنی دار بود. وراثت پذیری بالایی برای صفات تعداد غلاف در بوته (۹۰/۰) و تعداد شاخه اصلی (۸۵/۰) مشاهده شد. تجزیه خوشه ای ژنوتیپ ها را در چهار گروه طبقه بندی کرد. از نظر صفات عملکرد، وزن صد دانه، بیوماس و تعداد شاخه اصلی، گروه ۴ و برای تعداد غلاف در بوته و ارتفاع بوته گروه ۲ از ویژگی های مطلوب برخوردار بودند. با توجه به نتایج تجزیه به عامل ها، چهار عامل اول مجموعا ۲۲/۷۱ درصد از کل تغییرات را توجیه کردند. می توان عامل اول را عملکرد و عامل دوم را اجزای عملکرد نام گذاری کرد. با توجه به نتایج، ژنوتیپ های ICCV ۱۶۱۱۶، ICCV ۰۸۱۰۲، ICCV ۱۳۱۰۷، ICCX-۱۱۰۰۵۴-F۳-BP-P۳۰-BP، ICCX-۱۱۰۰۵۰-F۳-BP-P۱-BP و ICCX-۱۱۰۰۵۰-F۳-P۲۸-BP برتر بوده و می توانند در جهت نیل به حداکثر عملکرد و سایر صفات مطلوب زراعی در برنامه های اصلاحی نخود را مورد استفاده قرار گیرند.