تجزیه ژنتیکی خصوصیات زراعی مرتبط با عملکرد دانه و روغن آفتابگردان در شرایط آبیاری مطلوب و محدود

به منظور برآورد اجزای واریانس ژنتیکی خصوصیات زراعی آفتابگردان، ۱۶ هیبرید سینگل­کراس حاصل از تلاقی ۴ لاین رستور با ۴ لاین نرعقیم به عنوان تستر در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوی ارزیابی شدند. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار از نظر خصوصیات زراعی در دو شرایط جداگانه آبیاری مطلوب و محدود ارزیابی و داده­های حاصل بر اساس طرح تلاقی لاین­×­ تستر تجزیه شدند. بر اساس نتایج حاصل در شرایط آبیاری مطلوب طول دوره رویش، وزن هزار دانه و  میزان روغن دانه در کنترل اثرات افزایشی و ارتفاع بوته در کنترل اثرات غیر افزایشی بودند. زمان شروع گلدهی، قطر طبق و عملکرد دانه و روغن در کنترل هر دو نوع اثرات افزایشی و غالبیت بودند. در شرایط آبیاری محدود طول دوره رویش در کنترل اثرات افزایشی و ارتفاع بوته و عملکرد دانه و روغن در کنترل اثرات غالبیت بودند. زمان شروع گلدهی در کنترل هر دو نوع اثرات افزایشی و غیر افزایشی بود. در شرایط آبیاری محدود مقادیر وراثت پذیری در مقایسه با شرایط آبیاری مطلوب کمتر بود که می­تواند از تاثیر بیشتر محیط در شرایط دارای تنش باشد. نتایج این بررسی نشان داد که در شرایط تنش رطوبتی روش­های مبتنی بر گزینش می­تواند نقش موثری در تهیه ارقام زودرس آفتابگردان داشته باشد ولی اصلاح ارتفاع بوته و عملکرد دانه و روغن نیازمند دورگ­گیری و بهره­مندی از پدیده هتروزیس است. غربالگری مواد ژنتیکی در شرایط محدودیت رطوبتی می­تواند باعث افزایش کارایی برنامه­های به­نژادی در جهت تهیه ارقام متحمل در برابر خشکی شود.