بررسی تغییرات فصلی و روزانه آلاینده های هوا و ارتباط آن با پارامترهای هواشناسی

در این مقاله تغییرات روزانه و فصلی آلاینده ها مورد بررسی قرار گرفته است. سپس ارتباط پارامترهای هواشناسی با مقادیر غلظت آلاینده ها بررسی شده است. داده ها از ایستگاه هواشناسی موسسه ژئوفیزیک و ایستگاه های شرکت کنترل کیفیت هوای شهرداری تهیه شده و از داده های دوره زمانی ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۷ استفاده شده است. نتیجه بررسی تغییرات فصلی آلاینده ها نشان داد که برای آلاینده های CO، NO۲ و PM-۱۰ دو بیشینه وجود دارد که یکی در تابستان و دیگری در زمستان رخ می دهد. همچنین بیشینه SO۲ در زمستان و بیشینه O۳ نیز در بهار رخ داده است. وجود بیشینه در فصل سرد می تواند بر اثر افزایش مصرف اشتعال سوخت های ناشی از منابع حرارتی و وسایل نقلیه در کنار شرایط هواشناسی از قبیل افزایش فشار هوا، پایداری هوا و وارونگی دما رخ دهد. همچنین بیشینه فصل گرم نیز می تواند بر اثر عوامل متعددی از قبیل وارونگی دمای سطحی و کاهش بارش رخ دهد. مقایسه الگوی روزانه آلاینده های گوناگون در فصل بهار نشان می دهد که همه آلاینده ها به جز O۳ دارای دو بیشینه اند که یکی در حدود اوایل صبح و دیگری دراواخر شب رخ می دهد. ولی الگوی O۳ متفاوت با سایر آلاینده ها است و بیشینه آن معمولا در بعد از ظهر رخ می دهد. آمدوشد وسایل نقلیه و وارونگی دمایی در اوایل صبح و شب در ایجاد این بیشینه ها موثرند. الگوی روزانه میانگین فصلی زمستانی و تابستانی CO نیز وجود بیشینه صبح و شب را نشان می دهد. برای دوره ۶ ماهه اول (ژانویه تا ژوئن) ۲۰۰۷ بیشترین غلظت های میانگین برای آلاینده های CO، NO۲، PM-۱۰ و O۳ همگی در دمای بیش تر از °C۳۰ رخ داده است ولی برای آلاینده SO۲ بیشترین غلظت مربوط به دماهای کمتر از °C۱۰ است. همچنین در این دوره، برای آلاینده های O۳، NO۲ و PM-۱۰ بیشترین غلظت ها مربوط به رطوبت نسبی کمتر از %۴۰ است و برای آلاینده های SO۲ و CO نیز بالاترین غلظت ها مربوط به رطوبت های نسبی %۶۰-۴۱ است. تحلیل آماری رگرسیون چندگانه بین غلظت آلاینده های ازون و NO۲ با پارامترهای هواشناسی دما و رطوبت نسبی برای دوره ۶ ماهه اول ۲۰۰۷ روشن ساخت که هر دو پارامتر بر غلظت آلاینده ها موثرند ولی دما عامل موثرتری بر ازون و رطوبت نسبی نیز عامل موثرتری بر NO۲ است.