بررسی تحلیلی تاریخنگری و تاریخنگاری عبدالقادر بدائونی در منتخب التواریخ

تاریخنگاری رسمی در جهان اسلام غالبا با ادبیاتی متملقانه تنها به روایت آمدوشد حاکمان و فتوحات آنان می پردازد و جایگاه نگاه انتقادی و نیز توجه به دیگر اقشار جامعه در آن کمرنگ یا غایب است. تعداد مورخانی که در تاریخنگاری اسلامی مستثنی از این جریان باشند اندک است. عبدالقادر بدائونی یکی از این مورخان است که با نگاهی انتقادی به ساختار حاکمیت و جامعه، وقایع عصر خویش را به رشته تحریر درمی آورد. بدائونی در خلال ثبت وقایع برخلاف سایر معاصران و پیشینیانش با نگاهی فلسفی تاریخی به وقایع به تبیین و تحلیل و آینده نگری درباره آن ها می پردازد. وی همچنین با نگاهی اجتماعی به بیان آسیب های اجتماعی، سیاسی، اداری، نظامی و اخلاقی می پردازد و برای رفع آن ها نیز راه حل ارائه می کند. توجه به جوانب جغرافیایی، قوم شناختی، جامعه شناختی، انسان شناختی و روان شناختی وقایع و افراد دخیل در آن ها از نکاتی است که بدائونی را به مورخی متمایز بدل کرده و آثار وی را در زمره تاریخ اجتماعی درآورده است. در این مقاله با تکیه بر روش تحلیلی توصیفی کتاب منتخب التواریخ، مهم ترین اثر بدائونی، ابعاد تاریخنگری و تاریخنگاری وی را شناسایی و شواهد آن ها را بیان می کنیم.