شیوع کم توانی چند بعدی و عوامل خطر مرتبط با آن در سالمندان ایرانی: یک مطالعه مبتنیبر جامعه

مقدمه: کم توانی چند بعدی به کاهش عملکرد در ابعاد فیزیکی، روانی، شناختی، اجتماعی و محیطی اشاره دارد. مطالعات در خصوص کمتوانی، بیشتر بر بعد فیزیکی آن تمرکز کردهاند و تحقیقات اندکی در مورد کم توانی در سایر ابعاد وجود دارد. هدف از این مطالعه، ارزیابیشیوع کم توانی در ۵ بعد مختلف و عوامل مرتبط با آن در میان سالمندان جامعه ایرانی می باشد .مواد و روش ها: در این مطالعه مقطعی، داده های بدست آمده از ۴۱۳ نفر از سالمندان مراجعه کننده به مراکز بهداشتی-درمانی در شهرشاهرود که به صورت خوشه ای-تصادفی انتخاب شده بودند، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. معیارهای ورود به مطالعه داشتن سن ۶۰ سالو بالاتر و توانایی درک و تکلم زبان فارسی بود و شرکت کنندگان با اختلالات جسمی، روانی و شناختی شدید تشخیص داده شده توسطپزشک که در روند اجرای مطالعه تداخل ایجاد کند، از مطالعه حذف شدند. نسخه ۴ گویه ای مقیاس افسردگی سالمندان GDS-۴ ، ابزارشناختی کوتاه Mini-Cog ، پرسشنامه فعالیت های روزمره و ابزاری زندگی ADL ، IADL و ابزار جامع ارزیابی کم توانی CFAI-Plus ازپرسشنامه های استفاده شده در این مطالعه بودند. آنالیز رگرسیون لجستیک چندوجهی برای ارزیابی ارتباط کمتوانی با متغیرهایجمعیت شناختی، متغیرهای مرتبط با سلامتی و سبک زندگی استفاده گردید .یافته ها: شیوع کمتوانی شدید در ابعاد فیزیکی، روانی، شناختی، اجتماعی و محیطی به ترتیب ۲ / ۹ ، ۶ / ۱۳ ، ۶ / ۵۹ ، ۲ / ۲۶ و ۱ / ۲۸ درصد وشیوع کمتوانی متوسط به ترتیب ۵ / ۳۸ ، ۹ / ۵۷ ، ۲ / ۲۵ ، ۷ / ۵۲ و ۸ / ۶۲ بود. در آنالیز رگرسیون چندوجهی، سن بالا تنها متغیر مرتبط با کمتوانی در همه ابعاد بود. جنسیت زن، تحصیلات پایین، عدم استقلال در فعالیت های ابزاری زندگی روزانه IADL ، مصرف سیگار، ابتلا بهبیماری های مفصلی و فشار خون بالا، درآمد ناکافی، عدم فعالیت فیزیکی، تنها زندگی کردن، داشتن کمتر از ۲ فرزند، افسردگی، وضعیتشناختی ضعیف، چندابتلایی و سلامت خود گزارش شده ضعیف هر کدام به طور متفاوتی با یکی از ابعاد کم توانی مرتبط بودند .نتیجه گیری: با استفاده از این رویکرد چند بعدی، سالمندان کمتوان و در معرض خطر کم توانی، در هر بعد به صورت جداگانه شناساییشده و بر اساس آن میتوان مداخلات هدفمند برای پیشگیری یا کاهش کم توانی در ابعاد مختلف طراحی نمود .