وحدت و تعدد محاربه و افساد فی الارض از منظر تفاسیر فریقین

محاربه و افساد فی الارض، از مهم ترین و سنگین ترین عناوین جزایی در فقه و حقوق اسلامی است. مبنای شرعی و قانونی دو عنوان فوق، آیه ۳۳ و ۳۲ سوره مائده است. علی رغم پیشینه نسبتا طولانی موضوع محاربه و افساد که به عصر تشریع برمی گردد، همچنان مسائلی از قبیل: مفهوم، مصداق، ترتیبی یا تخییری بودن مجازات چهارگانه و... در میان فقهای اسلامی چالش برانگیز بوده است. اما آنچه بیش از همه و بخصوص در بین اندیشمندان معاصر، موردتوجه و مناقشه قرارگرفته است، رابطه بین دو عنوان و بحث استقلال افساد از محاربه است. دو دیدگاه عمده در مسئله وجود دارد، یکی وحدت و دیگری تعدد دو عنوان محاربه و افساد فی الارض. مسئله تعدد وحدت محاربه و افساد با رویکردهای مختلف قرآنی، فقهی، روایی و ادبی مورد پژوهش های اولیه قرارگرفته است و گه گاهی نفیا و اثباتا به آرای تفسیری بعضی از مفسرین استناد می شوند، اما از منظر تفسیری تحقیق لازم و مستقلی صورت نگرفته است. نوشتار حاضر، مسئله وحدت و تعدد دو عنوان افساد و محاربه را صرفا از منظر تفاسیر فریقین و بر مبنای دیدگاه سنتی و دیرینه وحدت دو عنوان بررسی کرده است. مراجعه به تفاسیر مهم اسلامی نشان می دهد که ازنظر مفسران موضوع اصلی مجازات مقرر در آیه ۳۳ سوره مائده، محاربه است و افساد نقش تقییدی و توصیفی دارد. بنابراین مسئله تعدد و استقلال افساد دست کم از نگاه مفسران قرآنی وجهی ندارد.