بررسی شرایط فرسایش و رسوب رودخانه کرخه در پایین دست سد مخزنی

رودخانه کرخه، سومین رود بزرگ ایران، به دلیل شرایط زیست محیطی و استراتژیکی که به سبب اجرای پروژه های بزرگ آبی، کشاورزی، تامین آب شهرها و واحدهای صنعتی دارد از اهمیت فراوانی برخوردار است. از آنجا که تغییرات مرفولوژیک احتمالی ناشی از فرآیند فرسایش و رسوب رودخانه پس از احداث و آبگیری سد مخزنی می تواند روی بسیاری از تاسیسات آبی نظیر دهانه های آبگیر، کانال های آبیاری و ایستگاه های پمپاژ در پایین دست سد تاثیر داشته باشد به همین منظور در تحقیق حاضر در بازه ای از این رودخانه در حدفاصل ایستگاه های آبسنجی پای پل و عبدالخان فرایند فرسایش و رسوب و برخی از ویژگی های آن نظیر تغییرات خط القعر، شکل هندسی مقطع عرضی و بارکل رسوب رودخانه مورد بررسی و با استفاده مدل HEC-RAS شبیه سازی شد. دوره شبیه سازی در این پژوهش ۱۲ سال بین سال های ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۲ و بعد از احداث سد در نظر گرفته شده است. نتایج نشان می دهد که در نزدیکی سد مخزنی کرخه یعنی بالادست بازه مورد مطالعه شرایط فرسایشی رودخانه بیشتر بوده ولی در نواحی میانی و پایین دست بازه فرسایش کمتری مشاهده می شود. از طرفی در شبیه سازی توابع انتقال رسوب آکرز-وایت، لارسن و انگلوند-هانسن نتایج مطلوب تری در مورد تغییرات فرسایشی و رسوبی رودخانه ارائه داده اند. همچنین در بررسی های مرفولوژیکی رودخانه کرخه مشخص شد که احداث سد مخزنی نتوانسته است از جابه جایی محور مرکزی رودخانه کرخه جلوگیری نماید. نتایج این پژوهش می تواند مرجع مناسبی در خصوص شرایط رودخانه کرخه و اثرات احداث سد مخزنی بر وضعیت آن برای پروژه های مختلف مهندسی رودخانه، آبگیری و انتقال آب باشد.