مدل سازی اثر نوع و الگوی پراکنش مکانی کاربری اراضی بر تغییرات آب نمود جریان

مدل سازی اثر نوع و الگوی پراکنش مکانی کاربری اراضی بر تغییرات آب نمود جریان ارزیابی اثرات پراکنش و موقعیت مکانی کاربری اراضی بر خصوصیات هیدرولوژیک و تغییرات زمانی آب نمود جریان می تواند اطلاعات مورد نیاز در تصمیم گیری موفق اقدامات مدیریت پوشش گیاهی و در نهایت مدیریت جامع حوزه های آبخیز را فراهم کند، حال آن که تاکنون به این موضوع کم تر توجه شده است. بنابراین پژوهش حاضر با هدف تعیین سهم مشارکت انواع کاربری اراضی و پراکنش مکانی آن ها بر تغییرات رفتار آب نمودهای رگبار حوزه آبخیز کوچک رودخانه گلاز اشنویه با مساحت ۱۰۳ کیلومترمربع در استان آذربایجان غربی انجام پذیرفت. به این منظور پس از انجام مراحل اجراء، واسنجی و اعتبارسنجی مدل زمان-مساحت کلارک، منحنی هم زمان تمرکز حوزه آبخیز مورد مطالعه به روش توزیعی-مکانی زمان پیمایش استخراج شد و پس از تهیه هیستوگرام زمان- مساحت و لحاظ مساحت هر یک از کاربری ها، آب نمود جریان به کمک بارش طرح ورودی و مدل زمان-مساحت شبیه سازی شد. سپس بر اساس توزیع مقادیر دبی آب نمود در بازه های هم زمان تمرکز، و نیز دبی اوج آب نمود با لحاظ مساحت و نیز الگوی پراکنش کاربری اراضی مورد تحلیل قرار گرفت. بر اساس نتایج، تاثیر موقعیت و مساحت کاربری های اراضی در هیستوگرام زمان- مساحت و در نتیجه در تغییرات آب نمود رگبار منعکس شده است. هم چنین بر اساس مقایسه نتایج مقادیر دبی اوج، بیش ترین دبی ها به ترتیب به کاربری مرتع، کشاورزی و سپس جنگل اختصاص داشت. سهم حجم رواناب تولیدی نیز به ترتیب برابر ۸۴، ۱۲ و ۴ درصد در کاربری های مرتع، کشاورزی و جنگل بود. با استفاده از روش مذکور می توان به شبیه سازی اثر تغییرات کاربری اراضی بر تغییرات زمانی و نیز مقادیر مولفه های مختلف آب نمود پرداخت.