شبیه سازی رواناب و تاثیر تغییر کاربری اراضی بر آن با استفاده از تصاویر ماهواره ای و مدل HEC-HMS (مطالعه موردی: حوزه آبخیز هلیل رود)

برآورد رواناب در مناطق دارای آمار محدود یا بدون آمار مانند اکثر حوزه­ های آبخیز ایران یکی از مهم ترین مسائل در مدیریت صحیح منابع آب است. کاربری اراضی، موثرترین عامل تغییر فرآیندهای هیدرولوژیکی در سطح یک حوضه می ­باشد. در این پژوهش، شبیه سازی رواناب و بررسی تاثیر تغییر کاربری اراضی بر خصوصیات آن، در حوزه آبخیز هلیل­رود در طی سال ­های ۱۹۹۳، ۲۰۰۳  و ۲۰۱۳ انجام شده است. نقشه کاربری اراضی حوضه با استفاده از تصاویر ماهواره­ای لندست در هفت کلاس، تهیه و مقایسه شده است. نتایج مقایسه نشان داد که در طی دوره ۲۰ ساله، بیش ترین تغییر مربوط به کاربری بایر بوده که در حدود ۹۹/۱ درصد افزایش یافته است. با تلفیق نقشه کاربری اراضی و نقشه خاک منطقه، نقشه شماره منحنی حوضه آبخیز استخراج شد. به منظور اطمینان از صحت نقشه شماره منحنی، هیدروگراف سیلاب سال­ های مورد نظر با استفاده از شماره منحنی تخمین زده شده و به کمک مدل بارش-رواناب HEC-HMS تعیین و با هیدروگراف­ های مشاهداتی مقایسه گردید. صحت ۹۱ درصد نتایج حاکی از توانایی قابل قبول روش­ های سنجش از دور در برآورد خصوصیات هیدرولوژیکی حوضه ­های فاقد آمار می­ باشد. مقایسه هیدروگراف سیلاب حاصل از مدل بارش-رواناب ناشی از یک بارش مشخص (بارش ۱۹۹۳)، در طی سال­ های ۱۹۹۳ تا ۲۰۱۳ نشان داد که دبی اوج سیلاب در این مدت، به میزان  m۳/s۱/۱۰۶ و حجم رواناب نیز به مقدار یک درصد افزایش داشته است،  نتایج این بررسی نشان می ­دهد که ادامه روند تخریبی در کاربری اراضی منطقه به سمت حالت بایر، موجب افزایش مقادیر مختلف رواناب، کاهش نفوذپذیری و آبگذری به آبخوان­ های منطقه خواهد شد.