ورود
مقالات فارسیISIکنفرانسهاژورنالها

مطالعه گونه شناختی پیه سوزهای سفالی قرون اولیه و میانی اسلامی در ایران براساس رویکرد «کومار ویاس»

محل انتشار: فصلنامه مطالعات باستان شناسی پارسه، دوره: 6، شماره: 21
سال انتشار: 1401
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 51

فایل این مقاله در 22 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:
https://civilica.com/doc/1870714

شناسه ملی سند علمی:

JR_RICHT-6-21_007

تاریخ نمایه سازی: 9 دی 1402

چکیده مقاله:

در این پژوهش به مطالعه گونه شناختی و شناسایی سیر تحول طراحی پیه سوزهای سفالی ایران در قرون اولیه و میانی اسلامی پرداخته شده است؛ اگرچه ابداع و ترویج کاربرد پیه سوزهای سفالی ایرانی به دوران پیش از اسلام بازمی گردد، توسعه و پیشرفت فنی سفالگری در دوران اسلامی تاثیر چشمگیری در تحول طراحی این وسیله ها گذاشته است. بر این اساس، هدف عمده این پژوهش بررسی و پیگیری گام به گام روند طراحی پیه سوزهای سفالی ایرانی طی قرون اولیه و میانی اسلامی است. پرسش این است که، مهم ترین تغییرات ایجاد شده در شیوه طراحی و نحوه استفاده از پیه سوزهای سفالی ایران از ابتدای دوران اسلامی تا انتهای سده ششم هجری قمری چیست؟ و این تغییرات، در بستر تاریخ طراحی پیه سوزهای سفالی، چه معنایی می دهند؟ فرض بر این است که بیشترین تغییرات پیه سوزهای سفالی ایران در این دوره با طرح کلی و تزئینات رویه آن ها مرتبط بوده باشد. برای انجام این پژوهش از روش پژوهش توصیفی-تحلیلی استفاده و بخش بسیار زیادی از اطلاعات موردنیاز را به روش کتابخانه ای جمع آوری شده است؛ همچنین، در این پژوهش، براساس رویکرد «کومار ویاس» در مطالعه تاریخ تحول اشیاء، وجه تمایز انواع گونه های پیه سوزهای سفالی از پنج منظر مورد مطالعه و تحقیق قرار گرفته است. این پنج منظر عبارتنداز: طرح و ساختار کلی پیه سوزها، جلوه ظاهری پیه سوزها، روش ساخت و تولید پیه سوزها، روش کاربرد پیه سوزها، و درنهایت رابطه پیه سوزها با کاربرانشان. درنهایت گفتنی است، مطالعه گونه شناختی پیه سوزهای سفالی اوایل دوران اسلامی در ایران حاکی از وجود سه دسته چراغ است که برپایه معیارهای ویاس تفاوت های قابل ملاحظه ای با یک دیگر دارند. این دسته ها که تاحدودی از توالی تاریخی نیز برخوردارند عبارتنداز: ۱) پیه سوزهای پیاله ای شکل با فتیله گیرهای لب برگشته؛ ۲) پیه سوزهای کروی شکل بدنه بسته با فتیله گبر های نایژه ای کشیده؛ و ۳) پیه سوزهای پایه دار با زیرپایه های طبقچه ای. مجموع این تغییرات موجب شده است طرح پیه سوزها از یک طرح ساده عام و استاندارد، در دوره های اولیه، به طرح های پیچیده خاص و گاهی سفارشی، در دوره های بعدی، تبدیل شوند؛ همچنین این تغییرات نشان از آن دارد که این پیه سوزهای سفالی از وسیله های صرفا کاربردی، در قرون اولیه اسلامی، به وسیله هایی با ارزش های زیبایی شناسانه و نمادین، در اواخر قرون میانی اسلامی، تبدیل شده اند.

کلیدواژه ها:

نویسندگان

Thaer Rezazadeh

Assistant Professor of Art Department, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • ابن بطوطه، (۱۳۷۶). سفرنامه ابن بطوطه. تالیف ۷۲۵-۷۵۴ ه‍ .ق.، ...
  • امیدسالار، محمود، (۱۳۹۸). «چراغ». دایره المعارف بزرگ اسلامی، نسخه آنلاین، ...
  • دهخدا، علی اکبر، (۱۳۷۷). لغت نامه دهخدا. زیرنظر محمد معین، ...
  • گونه شناسی تحلیلی پیه سوزهای سفالی و مفرغی دوره تاریخی در ایران [مقاله ژورنالی]
  • شراهی، اسماعیل، و صدیقیان، حسین، (۱۳۹۸). «مطالعه باستان شناختی سفالینه ...
  • کاخ گلستان (گنجینه کتب و نفائس خطی)؛ گزینه ای از ...
  • محمد حسین بن خلف تبریزی متخلص به «برهان»، (۱۳۷۶). برهان ...
  • محمدیان، لیلا، (۱۳۸۱).«بررسی سیر تحول تزئینات وسایل روشنایی در ایران ...
  • میرجمال الدین حسین بن فخر الدین حسن انجوشیرازی، (۱۳۵۹). فرهنگ ...
  • نعمت گرگانی، ام البنین، (۱۳۷۵). «پیشینه نور در معماری و ...
  • واکر، استوارت، (۱۳۸۷). «آموزه های اشیاء: مصنوعات ماندگار و توسعه ...
  • Allan, J. & Roberts, C., (۱۹۸۷). Syria and Iran; Three ...
  • Baer, E., (۱۹۸۳). Metalwork in Medieval Islamic Art. New York: ...
  • Borhan., (۱۹۹۷) Borhan-e Ghate. Ed. Mohammad Moein, Tehran: Amir Kabir.. ...
  • Dehkhoda, A.A., (۱۹۹۸). Loghat Name-ye Dehkhoda. Eds. Mohammad Moein and ...
  • Fehervari, G., (۲۰۰۰). Ceramics of Islamic World in the Tareq ...
  • Gorgani, U.-al-B., (۱۹۹۶). “Pishine-ye nur dar memeari va vasayel-e roshanaee ...
  • Grube, E. J., (۱۹۹۴). “Cobalt and Lustre”. in: Julian Raby ...
  • Hadad, Sh., (۱۹۹۹). “Oil Lamps from the Abbasid through the ...
  • Ibn-e Batuteh., (۱۹۹۷). Safar Name-ye Ibn-e Batuteh. Trans. Mohammad Ali ...
  • Islamic Art [catalogue] (n.d.). New York: The Metropolitan Museum of ...
  • Kakh Golestan (Ganjine-ye Kotob va Nafaes-e Khatti); Gozine-E az Shahkarha-ye ...
  • Melikian-chirvani, A. S., (۱۹۸۲). Victoria and Albert Museum Catalogue: Islamic ...
  • Mir Jamal al-Din., (۱۹۸۰). Farhang-e Jahangiri. Ed. Rahim Afifi. Mashhad: ...
  • Mohammadian, L., (۲۰۰۲). “Barresi-e Seyr-e Tahavvol-e Tazeenat-e Vasayel-e Roshanaee dar ...
  • Omisalar, M. (۲۰۱۹). “Chergh”. in: Dayerat al-Maaref-e Bozorg-e Eslami (Great ...
  • Rezazadeh, T., (۲۰۲۰). “Goune Shenasi-e Tahlili-e Pih-suzha-ye Sofali va Mefraghi-e ...
  • Rosen-Ayalon, M., (۱۹۷۴). “La Poterie Islamique”. Memoires de la Delegation ...
  • Sherahi, E. & Seddighiyan, H., (۲۰۱۹). “Motale-eye Bastanshenakhti-e Sofalineha-ye Ghoroun-e ...
  • Vyas, H. K., (۲۰۰۶). “DesignHistory: An Alternative Approach”. Design, ۲۲ ...
  • Walker, S., (۲۰۰۸). “Object Lessons: Enduring Artifacts and Sustainable Solutions”.Translated ...
  • Watson, O., (۲۰۰۴). Ceramics from Islamic Lands. London: Thames & ...
  • Wilkinson, C. K., (n.d.). Nishapur; Pottery of the Early Islamic ...
    • نمایش کامل مراجع