جنوب غرب ایران در دوره ساسانی (با استناد به باقی مانده بناهای چهارتاقی و مدارک و متون تاریخی و جغرافیایی قرون ۳ تا ۹ ه‍.ق.)

سال انتشار: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 57

فایل این مقاله در 16 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_RICHT-4-12_008

تاریخ نمایه سازی: 9 دی 1402

چکیده مقاله:

دو استان خوزستان و ایلام به واسطه موقعیت جغرافیایی خود همواره درطول تاریخ موردتوجه تمامی حکومت های مستقر و حاکم در ایران بودند. این توجه منحصر به یک یا دو دولت نبود و این اقبال درطول تاریخ حتی پیش از تاریخ به واسطه موقعیت جغرافیایی مناسب و همجواری با بین النهرین ادامه داشت. در برخی از دوره ها بنا به دلایل سیاسی، مذهبی، قومی و... مقر قدرت در بخش خارج از جنوب غرب فلات ایران متمرکز بود. حکومت هایی چون هخامنشی و ساسانی از آنجمله هستند. دولت ساسانی با بیش از ۴ قرن حکمرانی در گستره ای عظیم در آسیای غربی، همواره توجه ویژه ای به خاک پارس داشت. شهرهای معتبر این دوره چون استخر، گور و شاپور خوره در این حوزه جغرافیایی احداث شدند. شمار قابل توجه نقوش برجسته، بناهای معماری عام المنفعه، آتشکده ها (چهارتاقی ها)، گواه بر این جایگاه استثنائی سرزمین پارس است. اما با تمامی این دلایل، جنوب غرب، مشخصا خوزستان و ایلام، همچنان در کانون توجه دولتمردان ساسانی بود. در این پژوهش با استناد به متون و منابع مکتوب تاریخی، جغرافیایی و سفرنامه های (تالیف شده در فاصله قرن های سوم تا نهم ه‍.ق.) و بناهای چهارتاقی و آتشکده های متعدد و قابل توجه در این نواحی این اهمیت و توجه موردبررسی قرار گرفت. روش تحقیق در این پژوهش، تاریخی و توصیفی است. با بررسی متون و مدارک باستان شناختی (چهارتاقی ها) و مطالعه در خط سیر ساخت چهارتاقی از جنوب به شمال در کرانه مرزی بین النهرین باستان، و اشاره غالب متون تاریخی به وجود آتشکده های متعدد در این نواحی، می توان به این نتیجه رسید که این بخش از خاک ایران اهمیتی برابر با پارس در حکومت ساسانی داشته، و این مناطق نیاز به بررسی و کاوش های بیشتر در حوزه دولت ساسانی دارد.

نویسندگان

Abbas namjoo

Assistant Professor, Art Research Department, Faculty of Art and Architecture, University of Science and Culture, Tehran, Iran,

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • ابن بطوطه، (۱۳۷۶). سفرنامه ابن بطوطه. ترجمه محمد علی موحد، ...
  • ابودلف، مسعربن المهلهل الخزرجی، (۱۳۴۲). سفرنامه ابودلف. ترجمه سید ابوالفضل ...
  • اصطخری، ابوسحق ابراهیم، (۱۳۷۳). مسالک وممالک. به کوشش: ایرج افشار، ...
  • اقتداری، احمد، (۱۳۵۹). خوزستان و کهگیلویه و ممسنی. تهران: انجمن ...
  • اقتداری، احمد، (۱۳۶۶). «بهبهان». شهرهای ایران، جلد دوم، به کوشش: ...
  • بلعمی، ابوعلی محمد بن محمد، (۱۳۸۵). تاریخ بلعمی. تصحیح: محمدتقی ...
  • حافظ ابرو، شهاب الدین عبدالله خانی، (۱۳۷۸). جغرافیای حافظ ابرو. ...
  • حدودالعالم من المشرق الی المغرب. بی نا، (۱۳۸۳). به کوشش: ...
  • رضوانی، حسن، (۱۳۸۵). آتشکده شیان. کرمانشاه: بروشور منتشر شده توسط ...
  • علی بیگی، سجاد، (۱۳۹۱). «آیا شئ گچی مکشوف از محوطه ...
  • طبری، محمد بن جریر، (۱۳۷۵). تاریخ طبری. ترجمه ابوالقاسم پاینده، ...
  • طوسی، محمد بن محمود بن احمد، (۱۳۸۲). عجایب المخلوقات و ...
  • قزوینی، زکریا بن محمد بن محمود، (۱۳۷۱). آثار البلاد و ...
  • کنعانی هندیجانی، عبدالمجید، (۱۳۸۱). تاریخ و جغرافیای سرزمین کهن با ...
  • گاوبه، هاینس، (۱۳۵۹). ارجان و کهگیلویه از فتح عرب تا ...
  • گدار، آندره؛ و همکاران، (۱۳۷۱). آثار ایران. ترجمه سروقد مقدم، ...
  • لک پور، سیمین، (۱۳۸۴). «دره شهر». سومین کنگره تاریخ معماری ...
  • محمدی فر، یعقوب؛ و مترجم، عباس، (۱۳۹۰). «جولیان، آتشکده نویافته ...
  • مرادی غیاث آبادی، رضا، (۱۳۸۹). چهارتاقی های ایران. تهران: انتشارات ...
  • مرادی، یوسف، (۱۳۸۸). «چهارتاقی میل میلگه، آتشکده ای از دوره ...
  • مستوفی قزوینی، حمدالله، (۱۳۸۱). نزهه القلوب. ترجمه محمد دبیر سیاقی، ...
  • مسعودی، علی بن الحسین، (۱۳۸۲). مروج الذهب. ترجمه ابوالقاسم پاینده، ...
  • مقدسی، ابوعبدالله محمد بن احمد، (۱۳۸۵). احسن التقاسیم فی معرفهالاقالیم. ...
  • ناصری، علیرضا، (۱۳۸۲). «معرفی طاق شیرین و فرهاد و آتشکده ...
  • نامجو، عباس، (۱۳۹۲). بناهای چهارتاقی ایران. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.. ...
  • نیستانی، جواد، (۱۳۷۷). «ارجان». دایره المعارف بزرگ اسلامی، به کوشش: ...
  • هژبری، علی، (۱۳۹۵). «بررسی معماری ساسانی؛ آتشکده و کلیسا». سومین ...
  • یاقوت حموی بغدادی، ابوعبدالله، (۱۳۸۰). معجم البلدان. ترجمه علینقی وزیری. ...
  • یعقوبی (ابن واضح)، (۱۳۸۱). البلدان. ترجمه محمد ابراهیم آیتی، تهران: ...
  • Schippmann, K., (۱۹۷۱). Die Iranischen Feuehiligtumer. Berlin/New York.. ...
  • Vanden Berghe, L., (۱۹۶۵). “Nouvellesdescouverts, de monuments du feud, époque ...
  • Vanden Berghe, L., (۱۹۷۷). “Les Chahar Taqs du Pusht-i Kuhi ...
  • نمایش کامل مراجع