بررسی تنوع ژنتیکی بین و درون جمعیت های شمشاد در جنگل های شمال ایران با استفاده از نشانگر مولکولی RAPD

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی بین و درون جمعیتی، سه جمعیت طبیعی شمشاد (Buxus hyrcana Pojark.) در شمال کشور (چشمه بلبل بندرگز، سیسنگان نوشهر و قرن آباد گرگان) با استفاده از نشانگرهای مولکولی RAPD بررسی شدند. نتایج نشان داد که تنوع ژنتیکی به نسبت مطلوبی (حدود ۲۹ درصد) در جمعیت های مورد بررسی وجود دارد، به گونه ای که از ۹/۲۲ درصد در جمعیت قرن آباد گرگان تا ۳/۲۸ درصد در جمعیت سیسنگان نوشهر متغیر است. سهم تنوع ژنی درون جمعیتی در تنوع ژنتیکی کل، بیشتر از تنوع ژنی بین جمعیتی برآورد شد (۹۰ درصد در مقابل ۱۰ درصد). بررسی ضریب تشابه ژنتیکی نئی نشان داد که سه جمعیت مورد بررسی شباهت ژنتیکی زیادی دارند (بین ۹/۹۲ تا ۲/۹۶ درصد). کمترین فاصله ژنتیکی (۹/۳ درصد) بین دو جمعیت بندرگز و سیسنگان و بیشترین فاصله ژنتیکی (۴/۷ درصد) بین جمعیت قرن آباد و سیسنگان مشاهده شد. این نتیجه با تجزیه خوشه ای به روش UPGMA نیز تایید شد. بررسی تعادل ژنتیکی هاردی-واینبرگ نشان داد که به طور کلی جمعیت های مورد بررسی در اکثر لوکوس ها در وضعیت تعادل ژنتیکی قرار دارند. البته در مورد تعدادی از لوکوس ها در برخی جمعیت ها یا در هر سه جمعیت، تعادل آللی وجود نداشت. بیشترین عدم تعادل ژنتیکی مربوط به جمعیت قرن آباد گرگان بود، زیرا احتمالا در حال از دست دادن ذخایر توارثی خود است که لزوم تبدیل این جمعیت را به ذخیره گاه گوشزد می کند. در مجموع با توجه به نتایج این تحقیق، می توان بیان داشت که نشانگرهای RAPD برای بررسی ژنتیک جمعیت گونه شمشاد در جنگل های شمال کشور کارامد است.