بررسی آثار دگرآسیبی گونه های اکالیپتوس و آکاسیا بر پوشش گیاهی زیراشکوب (مطالعه موردی: نورآباد ممسنی)

جنگلکاری با گونه های بومی و غیر بومی، پوشش گیاهی زیراشکوب را تحت تاثیر قرار می دهد. این اثرها علاوه بر عوامل خاک و اقلیم، به گونه های گیاهی مورد استفاده نیز بستگی دارد. در این پژوهش اثرهای دگرآسیبی دو گونه اکالیپتوس (Eucalyptus camaldulensis Dehnh. و E. microtheca F.Muell.) و یک گونه آکاسیا (Acacia salicina Lindl.)، بر پوشش گیاهی زیراشکوب در منطقه شیراسپاری نورآباد ممسنی (استان فارس) بررسی شد. عصاره آبی برگ های سه گونه درختی در آزمایشگاه تهیه و اثر غلظت های مختلف آنها بر عامل های رویشی بذرهای دو گونه علفی L.  Avena fatua و Lolium perenne L. بررسی شد. بیشترین اثر بازدارندگی بر رشد طولی ریشه چه و کمترین اثر بازدارندگی بر جوانه زنی بذر بود. غلظت ۵ درصد عصاره ها اثر تحریکی بر جوانه زنی بذرها نشان داد. بیشترین اثر مهاری بر جوانه زنی Lolium perenne را E. camaldulensis و A. salicina داشتند و کمترین اثر مهاری با وجود E. microtheca دیده شد. بیشترین اثر مهاری بر جوانه زنی Avena fatua، تحت تاثیر E. camaldulensis پدید آمد و کمترین اثر مهاری را A. salicina نشان داد. غلظت ۵ درصد عصاره E. camaldulensis اثر تحریکی بر رشد ریشه چه داشت. غلظت ۵ درصد سه عصاره سبب افزایش رشد طولی ساقه چه بذرها شد. بیشترین اثر مهاری بر رشد طولی Lolium perenne را A. salicina و E. camaldulensis داشتند و کمترین اثر مهاری را E. microtheca نشان داد. بیشترین اثر مهاری بر رشد طولی Avena fatua با وجود E. camaldulensis دیده شد. کمترین اثر مهاری بر رشد طولی ریشه چه، تحت تاثیر A. salicina و E. microtheca بود و کمترین اثر مهاری بر رشد طولی ساقه چه تنها در حضور A. salicina بود. در مقایسه با شاهد، اثر دگرآسیبی دو گونه اکالیپتوس بیشتر از آکاسیا بود. با وجود دو نوع آللوشیمیایی تحریکی و مهاری، اثرهای تحریکی و مهاری با یکدیگر همزمان هستند، اما در طبیعت آللوشیمیایی های سمی نسبت به آللوشیمیایی های تحریکی فرار ترند. همین امر قدرت رقابت درختان اکالیپتوس را به شدت افزایش می دهد و موجب گسترش اکالیپتوس ها در جنگل ها و درختزارهای جهان می شود. باید از کاشت درختان اکالیپتوس در شرایط اکوسیستم های حساس و به ویژه خشک خودداری کرد تا اثرهای دگرآسیبی این گونه به کمترین حد کاهش یابد.