مقایسه طبقه بندی نوع زمین در آیین نامه های ساختمانی ایران و اروپا و اثرات آن بر طیف های طراحی (مطالعه موردی شهر بم)

تعیین واکنش دقیق ساختمان در برابرحداکثر شتاب زمین و اثر ساختگاه به منظور کاهش خطر لرزه ای امری ضروری است. اثرات ساختگاهی، نقش اساسی را در تخریب ساختمان ها ایفا می نماید. بر اساس آیین نامه های طراحی ساختمان ها در برابر زلزله، نیروی جانبی وارد بر یک سازه، تابعی از طبقه بندی نوع زمین می باشد. طبقه بندی انواع زمین، عمدتا تابع شرایط زمین شناسی، و ژئوتکنیکی بوده و بر اساس آزمون های آزمایشگاهی و صحرایی تعیین می شود. در این راستا مطالعات ژئوسیسمیک، بر مبنای میانگین سرعت امواج برشی تا عمق ۳۰ متری از سطح زمین، از اهمیت خاصی برخوردار است. ضخامت، سرعت و توالی لایه ها، به ویژه استقرار یک لایه آبرفتی کم سرعت بر روی یک لایه پرسرعت، تاثیرات قابل توجهی بر طیف های طراحی دارد. در آیین نامه اروپا ، هنگامی که یک لایه آبرفتی کم سرعت بر روی یک لایه پرسرعت با شرایط خاص قرار بگیرد، از این نوع زمین به عنوان زمین نوع E یاد می شود. در این مقاله، ضمن بررسی خاک نوع E آیین نامه اروپا و تاثیر آن در طیف طرح، میزان سازگاری طیف های طراحی حاصل از یک مطالعه موردی (ریزپهنه بندی لرزه ای شهر بم) با طیف های به دست آمده بر اساس خاک نوع E آیین نامه اروپا و آیین نامه طراحی ساختمان ها در برابر زلزله (استاندارد ۲۸۰۰)، نشان داده می شود. نتایج نشان می دهد، بدون در نظر گرفتن ضوابط زمین نوع E، ساختگاه در زمین نوع B (آیین نامه اروپا) یا I (استاندارد ۲۸۰۰) قرار می گیرد. طیف های طراحی حاصل از مطالعات شهر بم، تطابق خوبی با طیف های حاصل از آیین نامه اروپا بر اساس زمین نوع E نشان می دهد و با طیف های طراحی بر اساس زمین نوع B یا I سازگار نیست. در این راستا اختصاص طبقه ای به زمین هایی که در آن یک لایه آبرفت سست بر روی یک لایه سخت قرار دارد اجتناب ناپذیر می باشد.