تاثیر پخش سیلاب بر تغییرات پارامترهای مختلف پوشش گیاهی و بانک بذر خاک (مطالعه موردی پخش سیلاب سرچاهان هرمزگان)

یکی از رایج ترین و مرسوم ترین روش های تغذیه مصنوعی آبخوان ها، به کارگیری روش پخش سیلاب است که هدف اصلی و مهم آن، تغذیه سفره های آب های زیرزمینی، افزایش میزان کمی و کیفی پوشش گیاهی و اصلاح خاک پهنه دشت ها می باشد. این پژوهش در سال ۱۴۰۱ باهدف بررسی تاثیر پخش سیلاب بر روند تغییرات کمی پوشش گیاهی و اثرات پخش سیلاب بر بانک بذر خاک در عرصه پخش سیلاب سرچاهان استان هرمزگان در یک دوره ۲۵ ساله (۱۳۷۶ لغایت ۱۴۰۱) انجام گرفت. ایستگاه پخش سیلاب سرچاهان در ۹۰ کیلومتری شمال بندرعباس (اکوتون اقالیم ایران و تورانی و خلیج و عمانی) واقع است. روش بررسی بدین صورت بود که عرصه پخش سیلاب سرچاهان به عنوان تیمار و عرصه ای مشابه در مجاورت آن که ازنظر پوشش گیاهی و خاک که فقط امکان سیل گیری ندارد به عنوان شاهد انتخاب گردید. در این پژوهش از چهار شبکه آب رسان و در هر شبکه از سه بند (عرصه پخش سیلاب) و در هر بند سه ترانسکت و در هر ترانسکت ۱۰ پلات چهار مترمربعی و فاصله پلات ها روی هر ترانسکت ۲۰ متر، جهت اندازه گیری پارامترهای مختلف پوشش گیاهی به عنوان واحدهای نمونه برداری داخل پخش سیلاب به صورت تصادفی - سیستماتیک استفاده گردید و به همین تعداد ترانسکت و پلات در عرصه آبگیری نشده به عنوان شاهد انتخاب و اندازه گیری و آماربرداری صورت گرفت. به منظور بررسی بانک بذر نمونه های خاک توسط میکروپلات ۲۰ در ۲۰ سانتی متری و از دو ژرفای صفر تا پنج و پنج تا ۱۰ از چهارگوشه و مرکز هر پلات برداشت شد. جهت بررسی بانک بذر، نمونه های خاک در گلخانه دانشگاه هرمزگان کاشته شدند و پس از سبز شدن و شناسایی گونه های گیاهی، تمامی داده های پوشش گیاهی و بانک بذر به کمک نرم افزار SAS مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. آنالیز تنوع زیستی با استفاده از نرم افزار PAST انجام شد. نتایج نشان داد که اثر پخش سیلاب بر درصد پوشش، میزان تولید، درصد لاشبرگ، درصد سنگ و سنگ ریزه، تراکم در هکتار و عمق رسوب در سطح یک درصد معنی دار است و درصد پوشش، میزان تولید، درصد لاشبرگ، تراکم در هکتار و عمق رسوب در تیمار شاهد به ترتیب ۱۹/۵۶، ۴۲/۶، ۱/۴۹ درصد، ۵۴۳۸ پایه و ۰/۶۴ سانتی متر بعد از عملیات پخش سیلاب به ترتیب ۲/۶، ۳/۹، ۸/۲، ۲/۶ و ۱۷/۳ برابر افزایش یافته است. مقایسه میانگین شاخص‎ های زیستی پوشش گیاهی در ژرفای اول و دوم خاک در بین تیمارهای مختلف با استفاده از آزمون تی مستقل در سطح ۹۵ درصد نشان داد که تنوع زیستی پوشش گیاهی در ژرفای اول و دوم خاک در عرصه پخش سیلاب به‎ طور معنی ‎داری بیش تر از شاهد است. تنوع زیستی سیمپسون و شانون، شاخص‎های یکنواختی شلدون و بریلئون و شاخص غنای منهینیک و مارگالف در عرصه پخش سیلاب در هر دو ژرفا، به ‎طور معنی ‎داری بیش تر از شاهد بود (در سطح ۹۵ درصد).