تحلیل کاربرد قواعد فقه قضائی و قواعد عام فقه و قواعد احتصاصی فقه در نظام حقوقی خانواده و قانون مدنی

در نظام قضایی اسلام هر شخصی برای حمایت از حقوق خویش در برابر دیگری از حق مراجعه به محکمه ودادخواهی از حاکم برخوردار است. وی باید وجود حق و قابلیت اجرا و تجاوز به آن را ثابت کند. دلایل اثباتحق و دعوا در اکثر موارد یکسان است. در فقه، مفهوم و گستره دلیل و تمییز مدعی از منکر و همچنین دلایلاثبات دعوی در قالب گزاره های کلی و قواعد عام مطرح شده است که می توان از آنها به قواعد فقه قضایی یادکرد. مفاد مستندات چند قاعده از فقه قضایی یعنی نسب و بینه و اقرار بررسی شده و به برخی از کاربردهایآنها در حقوق خانواده اشاره شده است قاعده «اقرار» نیز در اثبات نسب خویشاوندی و نسب فرزندی و اقرار به عیب عنن از ناحیه زوج کاربرد دارد چون حقوق خانواده یکی از مهمترین مو ضوعات هر جامعه ای است که درنظام حقوقی ایران به ویژه در چندسال اخیر نگاه ویژه ای به آن شده است. قواعد فقه خانواده گزاره های کلی وعام فقهی هستند که مبنای برخی از قواعد حقوقی در حقوق خانواده تلقی می شوند. قواعدی چون رضاع،فراش، «المطلقه الرجعیه زوجه حقیقه»، از جمله قواعد اختصاصی خانواده به شمار می آیند که تنها در حقوق خانواده کاربرد دارند. از منظری قواعد فقه خانواده به دو دسته عام و اختصاصی تقسیم می گردند. مراد از قواعدعام، قواعدی است که علاوه بر حقوق خانواده در دیگر معاملات یا عبادات نیز کاربرد دارند؛ مانند قاعده لاضرر،لاحرج، شروط غرور و الزام. در مقابل، قواعدی چون رضاع و فراش که تنها در حقوق خانواده کاربرد دارند،قواعد اختصاصی خانواده تلقی می شوند بعضی از احکام و گزاره های ناظر به حقوق خانواده مانند «رجوع» و «الطلاق» بید من اخذ بالساق ضابطه فقهی خانواده تلقی می گردند جمع وری قواعد و ضوابط فقهی و شناسایی بسترهای کاربرد آنها، امکان شکل گیری رویه قضایی را در موارد فاقد نص قانونی به دست میدهد و رهیافتهای لازم برای تفسیر برخی قوانین را فراهم می ورد.