آثار انتظار واعتقاد به منجی موعود در ادیان، با تاکید بر تاثیر آن در آینده جهان

امام جواد(علیه السلام) فرموده اند: »افضل اعامل شیعتنا انتظارالفرج«؛ (شیخ صدوق، کمال الدین، (۳۷۷ :۲انتظار منجی موعود و مصلح جهانی که عدالت، صلح وامنیت را اجرا کند و بساط ظلم، فساد وپلیدی را در هم پیچد یکی از اصیلترین نیازهای بشر در طول تاریخ است. خاستگاه این نیاز فطرت الهی انسان ها میباشد. همچنین باور به منجی موعود و انتظار او یکی از آموزه های مشترک بین تمام ادیان ابراهیمی وحتی غیر ابراهیمی است. پیروان ادیان به مسئله انتظار از دو منظر متفاوت نگریسته اند.-۱ انتظار منفی که ماهیتی انفجاری، منفعلانه، سطحی و غیرمسئولانه و دارای آثاری ناروا و زیانبار است.-۲ انتظار مثبت که سازنده، تعهدآور، اصلاح گر، تحرک آفرین و زمینه ساز ظهور منجی موعود است. در این نوشتار به آثار باورشناختی، جامعه شناختی وروانشناختی انتظار مثبت میپردازیم.-۱آثار باور شناختی انتظار منجی موعودبعضی از فیلسوفان دین، به سبب وجود شرور درعالم، با ادعا اینکه انبیا در رشد، تکامل و هدایت انسانها و ایجاد جامعه عادلانه، به توفیق کامل نرسیده اند، هدفمند بودن خلقت، و حکمت الهی را مورد سوال قرار دادهاند، باتوجه به اینکه مسئله انتظار تکمیل کننده اهداف انبیا است. در این مورد میتوان بیان کرد، بر اساس فلسفه انتظار، عالم هستی تنها محدود به زمان و مکان حال و گذشته نیست بلکه عصر ظهور که ابتدا و مدت زمانی آن بر ما معلوم نیست را نیز شامل میشود. بنابر تصریح بسیاری از متون مقدس و اجماع اندیشمندان ادیان الهی وغیرالهی و روایات اسلامی، در عصر ظهور آسمان برکاتش و زمین نعماتش را متناسب و بهاندازه در اختیار انسان قرار میدهد. افزون بر این منجی موعود با عنایت و قدرت الهی و نفس قدسی سبب رشد عقل ها و علم در بالاترین درجه آن میشود. با اجرای عدالت و ایجاد صلح و امنیت و از بین رفتن فساد و تبعیض زمینههای شرور طبیعی و اخلاقی ازبین میرود و تکامل اخلاقی، روحی و معنوی انسانها به عالیترین درجه خود می رسد. مجموع این شرایط در عصر حضور منجی، زمینه ساز معناداری صفت حکمت الهی و تحقق هدف خلقت و تکمیل کننده راه انبیا خواهد شد.از جمله آثار باور شناختی مسئله انتظار بهرهمندی مادی و معنوی منتظران از وجود امام و منجی در عصر غیبت است. همچنانی که زمینیان از خورشید پشت ابر بهره میبرند. از این منظر منجی موعود حجت خدا وواسطه فیض الهی در هدایت باطنی و معنوی انسانها است. راهنمایی و دستگیریهای معنوی او سبب هدایت یافتگی بسیاری از انسانها در دنیا میشود.۲ از منظر جامعه شناختیانتظار منجی موعود در ایجاد حکومتی عادلانه همراه با سعادت واقعی، پاسخی مناسب به نگرانیهای انسان از وضع موجود و آینده مبهم خود است. افزون بر این یکی از عوامل مهم ماندگاری، پایداری، ایجاد وحدت اجتماعی و حفظ هویت پیروان ادیان در طول تاریخ در برابر نیروهای غالب و متخاصم، اندیشه منجی موعود سوشیانت، ماشیح، مسیح و مهدی(عجل االله فرجه) بوده است. باور به منجی موعود و انتظار ظهور او به عنوان یک آموزه و آرمان مشترک بین ادیان میتواند از نظر اجتماعی سبب وحدت، همگرایی، همزیستی مسالمتآمیز و گفتگوی بینالادیانی پیروان ادیان شود.-۳آثار روانشناختی منجی موعودامید به آیندهای روشن، متعالی، عادلانه، همراه با صلح، امنیت ومبارزه با ظلم، فساد و تباهی، به انسانها نشاط، تحرک، انگیزه، پویایی وخوشبینی به آینده میدهد و بردباری آنان را در برابر مشکلات و ناملایمات تقویت میکند و ازاینرو در روایات آمده: »انتظار فرج خود نوعی گشایش و فرج است« (شیخ طوسی، الغیبه:(۴۵۹ و »انتظار فرج بزرگترین عبادت بعد از معرفت شمرده شده است.« (ابن شعبه حرانی، تحف العقول: .(۴۰۳