القای تغییرات مورفو-فیزیولوژی و بیوشیمیایی در گیاه مریم گلی (Salvia officinalis L.) توسط دستورزی طیف نور

سابقه و هدف: طیف نور محیط رشد یک عامل تعیین کننده برای فتوسنتز و رشد گیاه می باشد. امروزه، با استفاده از فناوری لامپ های LED (Light Emitting Diode)، امکان مطالعه تاثیر فیزیولوژیکی طیف های مختلف نور، بهینه سازی شرایط رشد و افزایش تولید گیاهان در محیط های کنترل شده فراهم شده است. با توجه به اهمیت اقتصادی و دارویی گیاه مریم گلی، تولیدکنندگان همواره در پی بکارگیری شیوه های نوین برای افزایش تولید هستند. لامپ های LED به عنوان منبع نور مصنوعی می توانند به رشد بهتر و سریع تر محصولات باغبانی در محیط های کنترل شده کمک کنند. بر همین اساس، تحقیق حاضر با هدف بررسی و مقایسه تاثیر طیف های مختلف نور LED بر شاخص های مورفو-فیزیولوژی و بیوشیمیایی گیاه دارویی مریم گلی به اجرا در آمد. مواد و روشها: به منظور بررسی تاثیر طیف های مختلف نوری بر خصوصیات رشدی و فیزیولوژیکی گیاه مریم گلی، آزمایشی گلدانی در قالب طرح کاملا تصادفی با ۶ تیمار و ۳ تکرار در اتاق رشد گیاه در کشت بدون خاک اجرا شد. در این آزمایش گیاه مریم گلی تحت شش محیط دارای طیف های نوری: سفید، قرمز، آبی، قرمز۳۰:آبی۷۰، قرمز۵۰:آبی۵۰ و قرمز۷۰:آبی۳۰ ساطع شده از لامپ های LED با شدت نوری ۱۰±۲۵۰ میکرومول فوتون بر متر مربع در ثانیه و با تناوب نوری ۱۴ ساعت روشنایی و ۱۰ ساعت تاریکی پرورش داده شدند. در این مطالعه خصوصیات مورفولوژیکی از جمله (ارتفاع گیاه، طول ریشه، حجم ریشه، قطر ساقه، تعداد برگ، طول و عرض برگ، سطح برگ و سطح ویژه برگ)، رویشی (وزن تر و خشک اندام هوایی، ساقه، ریشه و برگ)، محتوی رنگیزه های فتوسنتزی (کلروفیل a، b، کل و کاروتنوئید) و خصوصیات بیوشیمیایی (کربوهیدرات محلول، فنل کل، ظرفیت آنتی اکسیدانی) مورد ارزیابی قرار گرفت. آنالیز داده های آماری حاصل از این آزمایش با استفاده از نرم افزار آماری۹.۱ SAS انجام گرفت و مقایسه میانگین تیمارها با استفاده از آزمون چند دامنه ای دانکن در سطح ۱ درصد محاسبه گردید.یافته ها: شاخص های مورفو-فیزیولوژی و بیوشیمیایی گیاه مریم گلی تحت تاثیر طیف های مختلف نور قرار گرفت. ارتفاع گیاهان رشد یافته در تیمار نور قرمز نسبت به سایر تیمارها بیشترین مقدار بود. بالاترین وزن تر و وزن خشک اندام هوایی در طیف نور قرمز۷۰:آبی۳۰ و کمترین میزان آن در طیف نور آبی مشاهده شد. در مطالعه حاضر افزایش نسبت نور آبی منجر به کاهش رشد شد. در حالی که افزایش نسبت نور قرمز منجر به بهبود شاخص های رشدی شد. بیشترین محتوی رنگدانه های کلروفیل در محیط های نور ترکیبی قرمز و آبی مشاهده شد. بیشترین مقدار فنل کل، فعالیت آنتی اکسیدانی و قند محلول در گیاهان رشد یافته در محیط های نوری ترکیبی قرمز و آبی مشاهده شد.نتیجه گیری: به طور کلی نتایج نشان داد نور ترکیبی قرمز۷۰:آبی۳۰ با القا تولید رنگدانه های فتوسنتزی منجر به تحریک رشد و بهبود شاخص های رشدی و بیوشیمیایی گیاه مریم گلی می شود. بنابراین جهت تولید اقتصادی این گیاه در محیط های کنترل شده و همچنین روش های نوین کشاورزی و کشت طبقاتی، کاربرد این محیط نوری پیشنهاد می شود.