بررسی اثر جایگزینی زئولیت و خاکستر سبوس برنج با کانی های مختلف رسی بر رفتار خاک های آلوده

نشت فلزات سنگین و سمی، یکی از مهم ترین عوامل ایجاد آلودگی در خاک ها است. عناصر سنگین توسط فاضلاب های آلوده به این فلزات و یا از طریق نشت از مخازن ذخیره و خطوط لوله انتقال آن ها وارد محیط زیست می­گردد، که پیامد آن آلودگی خاک و آب های زیرزمینی به این ترکیبات سمی می­ باشد. حضور فلزات سنگین در خاک باعث تغییر در ساختار و معادلات رفتاری خاک می ­شود که این امر موجب تغییر در پارامترهای مکانیکی، فیزیکی و شیمیایی خاک می­ گردد. با توجه به این ­که ملاحظات اقتصادی همواره به عنوان یکی از اصول اساسی در طرح ­ها مطرح می­ گردد، استفاده از جاذب های طبیعی و ارزان قیمتی که دارای فراوانی کافی در طبیعت نیز باشند، به عنوان یکی از راهکارهای بهسازی در خاک هایی که در معرض آلوده قرار دارند، مورد توجه پژوهشگران است. در این تحقیق از دو رویکرد به رفتار خاک­ های آلوده پرداخته شده است. در رویکرد اول، رفتار کانی های مختلف رسی در حالت آلوده با فلز سنگین نیترات روی، مورد بررسی قرار گرفته و برای این منظور ترکیب ماسه با ۲۰% ریزدانه رسی انتخاب و تاثیر تغییر نوع کانی رسی بر پارامترهای مقاومتی در دو حالت آلوده و غیرآلوده با یکدیگر مقایسه شده است. در رویکرد دوم، ۱۰% از ریزدانه ­های رسی حذف و جاذب فلزات سنگین (زئولیت و خاکستر سبوس برنج) جایگزین ریزدانه­ های رسی شده و تغییرات مقاومتی مورد بررسی قرار می­گیرد. ورود فلزات سنگین به خاک­ های رسی با خاصیت خمیری کم، سبب کاهش مقاومت نهایی نسبت شده است ولیکن مقاومت نهایی در ترکیب خاک کائولینیت ­دار به ­همراه جاذب زئولیت در حدود ۵۰% درصد نسبت به مقاومت خاک کائولینیت دار بدون جاذب در هر دو حالت آلوده و غیرآلوده افزایش یافته است. اگرچه جایگزینی جاذب­ های زئولیت و خاکستر سبوس برنج با هر دو نوع ریزدانه رسی (کائولینیت و بنتونیت) سبب افزایش حدودا ۵۰% تا ۶۰% در مقاومت نهایی شده است، ولیکن با توجه به این­که ظرفیت جذب زئولیت در حدود ۳۴% درصد نسبت به خاکستر سبوس برنج بیشتر است. بر همین اساس می­توان گفت استفاده از جاذب زئولیت در ترکیب، سبب افزایش عملکرد ژئوتکنیکی و زیست­ محیطی ترکیب می­ گردد.