ضرورت شکل گیری و تدوین دیپلماسی خط لوله انرژی جمهوری اسلامی ایران

ضرورت شکل­گیری و تدوین دیپلماسی خط لوله انرژی جمهوری اسلامی ایران مهرداد صالحی راد[۱]- هادی آجیلی[۲]- سید جواد امام جمعه زاده[۳]      تاریخ دریافت:۲۹/۶/۱۳۹۷- تاریخ پذیرش:۱۲/۷/۱۳۹۷ چکیده: نظام بین­ الملل چندقطبی­ ای ست که فراتر از نیت بازیگران بازسازی می­گردد و جهان نمی­خواهد هژمونی یک قدرت برتر را بپذیرد. از ۱۹۹۱جهان پسا کمونیست، آمریکا می­کوشد پارادایم مطلوبی برای نظام بین­ الملل باشد. ایجاد مناقشه در اوکراین، تنش در روابط با روسیه، ایجاد بحران در مناطق آمریکا، خاورمیانه، اروپا، خلیج فارس و فشار بر ایران با هدف افزایش هزینه و کاهش درآمد و مقابله با جریان انتقال انرژی از ایران، همگی برای سلطه بر ذخائر انرژی جهان، صورت می­گیرد. خط لوله انرژی عامل بحران در روابط روسیه اوکراین موجب اختلاف با اتحادیه اروپاست و برای رفع وابستگی بیش ازحد به روسیه، آمریکا طرح خط لوله با باکو را ارائه کرد. عدم تطابق کانون­های تولید و مصرف منابع انرژی، زمینه شکل­گیری چگونگی انتقال انرژی ایجاد گردید. تلاش ترکیه بعنوان کشور غیرنفتی و معبر می­تواند یک نمونه بین­ المللی باشد. ایران باید همواره با تلاش مضاعف و بهره گیری از موقعیت ژئوپلیتیکی، ژئواستراتژیک و قرار گرفتن در موقعیت هارتلند، ریملند و بیضی انرژی با استفاده از ابزار دیپلماسی خطوط لوله انتقال انرژی، میزان تولید خود را به حداکثر برساند. از این جهت دیپلماسی و ابزار دیپلماتیک می­تواند حضور و حفظ جایگاه ایران در نظم بین­ الملل را مستحکم نماید. دیپلماسی خط لوله، بکارگیری ابزارها و دانش سیاسی نفت وگاز اعم از عرضه، تقاضا، تبدیل و انتقال، حرکتی هدفمند، بلندمدت و دارای قوانین خاصی­ای ست که درصدد ایجاد و حفظ امنیت انرژی کشورهاست. برخورداری از یک چارچوب دیپلماتیکی قوی وکارآمد، می­تواند زمینه موفقیت درفضای جهانی را فراهم آورد، بنابراین دیپلماسی بازی همه یا هیچ نیست. واژگان کلیدی: دیپلماسی انرژی، خطوط لوله نفت وگاز، خط لوله صلح، دیپلماسی [۱]- دانشجوی دکتری تخصصی، روابط بین­الملل، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران  Mehrdad.salehirad@yahoo.com [۲]- استادیار و عضو هیئت علمی، گروه روابط بین­الملل، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران،ایران : (نویسنده مسئول) hadiajili@yahoo.com [۳] - دانشیار و عضو هیات علمی، گروه علوم سیاسی و روابط بین الملل ، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران javademam@yahoo.com