تحلیل بینامتنی دینی در رمان «عمالقه الشمال» نجیب کیلانی

بینامتنی یکی از گرایشات نقد جدید به شمار می رود که از تعامل میان متون بحث می کند. در این رویکرد نقدی که در زبان عربی به «تناص» شهرت دارد، متن از لحاظ ارتباطی که با متن های دیگر دارد مورد بررسی قرار می گیرد، چرا که بر اساس این نظریه هیچ متنی مستقل نبوده، بلکه فراخوانی از متون دیگر می باشد. گرچه نظریه ی بینامتنی اشتراکات فراوانی با اصطلاحات بلاغت قدیم عربی از جمله اقتباس، تضمین، سرقات و... دارد، اما ناقدان معاصر تفاوت هایی بین آن ها قائلند. یکی از حوزه های بینامتنی، «بینامتنی دینی» می باشد که منظور از آن تداخل متن های دینی منتخب از قرآن کریم، احادیث نبوی، شخصیت ها، حوادث، احکام و مفاهیم دینی با متن اصلی است به گونه ای که این متون با ساختار متن اصلی هماهنگ بوده و هدف فکری یا هنری یا هردو را با هم ایفا کنند. در این پژوهش تلاش می شود با استفاده از روش توصیفی و شیوه ی تحلیل محتوا و بر اساس نظریه ی بینامتنی، بینامتنی دینی در رمان «عمالقه الشمال» نجیب کیلانی مورد بررسی قرار گیرد. این پژوهش با تبیین موارد بینامتنی دینی در رمان به این نتیجه رسیده است که نجیب کیلانی در این رمان، آیات قرآن و احادیث نبوی را به صورت صریح و ضمنی و داستان های قرآنی و حوادث تاریخ اسلام را تنها به صورت ضمنی و غیر مستقیم به کار برده است.