سنجش حس تعلق مکانی و شناسایی مولفه های موثر بر آن در تبیین الگوی طراحی مسکن

حس تعلق به عنوان یکی از شاخص های نو پا عرصه ی معماری در دهه های حاضر مطرح بوده که تاثیر آن در ارتباط هرچه بیشتر مصرف کنندگان با تولیدات معماری باعث پرداخت به این موضوع شده است، تا تولیدات معماری بتواند ارتباط عمیق تر و کاراتری با مصرف کنندکان را داشته باشد حس تعلق به معنای پیوندی محکم و عاملی تاثیر گذار میان مردم و مکان با اجزاء تشکیل دهنده آن است که این پیوند به صورت مثبت بوده و سبب گسترش عمیق ارتباط و تعامل فرد با محیط می گردد و با گذر زمان عمق و گسترش بیشتری می یابد که پژوهش مذکور بر این اساس تعیین شده است. ضرورت تبلور حس مکان در فضای زندگی از آن جهت است که فرد به درک و شناخت از خود و محیط و به یک تعامل عاطفی مطلوب و سودمند با محیط می رسد، خود را بخشی از محیط می پندارد و با آن احساس غریبی و نا آشنایی نمی کند، در قبال محیط احساس تعهد و مسوولیت می کند و حس رضایتمندی از محیط را به دست می آورد. با توجه به رشد چشم گیر طراحی الگوی مسکن در کلان شهرها و شهرهای صنعتی نوع جدیدی از زیست بوم و تجمع های انسانی در غالب فضای زندگی بوجود آمده است که می بایست پاسخگوی نیازهای معنوی و معنایی و کالبدی ساکنین آن جهت ایجاد یک کلونی مطلوب و پایدار باشد.لذا حس تعلق مکان در بناهای مسکونی و ایجاد ظرفیت برای دلبستن و تعلق به فضای زندگی مساله اصلی طراحی می باشد که نبود آن عدم مسوولیت و تعهد ساکنین به مجتمع و محله خود، خشونت گرایی و بی تفاوتی نسبت به محیط، به هم ریختگی و بی نظمی مکان زندگی، ناامنی محیط و نارضایتی از آن را در پی دارد.حال سوال آن است که چگونه و توسط چه مولفه ها و شاخص هایی می توان اولا به بروز حس مکان و ارتقا آن در محیط کمک کرد و ثانیا توسط کدام الگوهای معماری می توان حس تعلق به مکان را در بناهای مسکونی به منصه ظهور رساند؟ لذا با هدف شناسایی این حس در معماری به ابعاد مختلف و عوامل تشکیل دهنده آن و شناخت کالبدی و معنایی بناهای مسکونی در خلال ایجاد پتانسیل و فرصت های ضمنی و نهفته برای شکوفایی و تقویت حسمکان در سوژه طراحی می پردازیم. پژوهش حاضر در زمره تحقیقات کاربردی است و با روش توصیفی-تحلیلی و با یک راهبرد ترکیبی به شیوه مطالعات تطبیقی، اقدامات معماران را در طراحی مجتمع های مسکونی با رویکرد حس تعلق به مکان مورد بررسی قرار داده است. نتایج امر حاکی از آن است که حس تعلق به مکان در مجتمع های مسکونی از ساه بعاد کالبادی، عملکاردی و معنایی تاثیر می پذیرد. مرور نظریات اندیشمندان و پژوهش های مشابه، در ابعاد فوق مولفه ها و شاخص هایی تعریف می کند که می تواند به عنوان کلیدی جهت طراحی ساختمان های مسکونی باشد.