ارزیابی و گروه بندی ۴۸ کلن صنوبر با استفاده از خصوصیات برگ و عملکرد چوب

با توجه به نقش برگ در رشد و نمو و تولید چوب صنوبر، این تحقیق با هدف ارزیابی صفات مرتبط با برگ و بررسی روابط آنها با عملکرد چوب نهال در ۴۸ کلن صنوبر و گروه بندی کلنهای مورد بررسی، با استفاده از نهالهای ساقه یکساله و ریشه دوساله صنوبر در نهالستان زاله سنندج و در سال ۱۳۸۲ با بکارگیری طرح آماری کاملا تصادفی (CRD) در ۹ تکرار انجام گرفت. نمونه برداری از برگها در ۱۵ مرداد و به طور یکنواخت برای تمام کلنها و از بخش میانی تاج نهال صنوبر انجام شد و پس از خشک نمودن در آزمایشگاه اندازه گیریهای لازم بر روی آنها اعمال گردید. براساس نتایج بدست آمده، میانگین مربعات رگرسیون صفات مورد مطالعه برگ بر متغیر حجم چوب تولیدی نهال دز سطح احتمال ۱% معنی دار بود. همچنین همبستگی مثبت و بسیار معنی دار صفات برگ به ویژه سطح و وزن برگ و سطح کل سبزینه نهال با عملکرد چوب نهال (به ترتیب با ضرایب همبستگی معادل ۳۴۳/۰، ۳۰۹/۰ و ۲۳۵/۰) وابستگی عملکرد چوب را به برگ و ویژگیهای آن مشخص می کند. صفات برگ مورد بررسی در این تحقیق تنوع (میان گونه ای و میان کلنی) قابل ملاحظه ای را نشان دادند. کلنهای برتر از لحاظ عملکرد چوب در یک یا تعدادی از صفات مرتبط با برگ به ویژه صفات مهمی نظیر سطح، وزن و سطح کل سبزینه نهال نیز برتری قابل توجهی را در میان کلنها نشان دادند، چنانچه میانگین صفات فوق در بین کلنها به ترتیب معادل ۸/۴۶ سانتیمتر مربع، ۴/۰گرم و ۵/۱۷۲۴ سانتیمتر مربع، لیکن در بین ۵ کلن برتر از لحاظ عملکرد چوب معادل ۵۸/۸۱ سانتیمتر مربع، ۸/۰ گرم و ۴۳/۲۳۱۴ سانتیمتر مربع بوده است. همچنین کلنهای با عملکرد چوب بالاتر متعلق به گونه دلتوئیدس دارای میانگین سطح برگ بیشتر لیکن کلنهای با عملکرد چوب بالاتر متعلق به گونه نیگرا دارای میانگین تعداد برگ بیشتر در نهال بودند. نتیجه اعمال تجزیه کلاستر نشان داد که در حالت گروه بندی کلنها براساس صفات برگ جایگیری کلنها در درون گروهها مشابهت و تطابق زیادی را با تفکیک گونه ای و گیاه شناختی کلنها دارا بوده است، لیکن درحالت گروه بندی کلنها براساس صفات برگ و تنه (قطر و ارتفاع و عملکرد چوب نهال)، در تفکیک کلنها علاوه بر توجه به جنبه های گیاه شناختی و گونه ای آنها به صفات تنه و به خصوص توان بالقوه تولید چوب آنها نیز توجه گردیده و نتیجه کاربردی تری داشته است. با انجام تجزیه کلاستر براساس صفات برگ و تنه ۴۸ کلن صنوبر مورد بررسی در این آزمایش به طور خلاصه در ۶ گروه سپیدار (آلبا) با عملکرد چوب بسیار کم، امریکایی ۱ (دلتوئیدس) باعملکرد چوب زیاد، دورگ (اورامریکن) با عملکرد چوب کم تا متوسط، تبریزی (نیگرا) باعملکرد چوب متوسط، پده (ائوفراتیکا) با عملکرد چوب خیلی کم و گروه کلنهای امریکایی با کد ۶۳ (P.deltoides ۶۳.۱، P. deltoides ۶۳.۳، P. deltoides ۶۳.۵ و P. deltoides ۶۳.۶) با عملکرد چوب خیلی زیاد قرار گرفتند.