«مایه های عرفانی در قصاید سعدی و مقایسه آن با مصیبت نامه عطار»

یکی از عرصه های شعری که شیخ سعدی در آن همچون بوستان، اثری ادبی تعلیمی خلق کرده، قصیده است. اگرچه قصاید سعدی چونان غزلیات او گسترده نیست و با ستایش شاهان زمانه آمیخته است، می توان روح تعالیم و آموزه های اخلاقی را در آن دید و با تامل در بیتها، حتی به مفاهیمی عرفانی دست یافت که اتفاقا مورد ستایش و تاکید خود شاعر هم است. سعدی در ضمن مدح، گاه مستقیم و گاه غیرمستقیم، به مضامین و لوازم عرفان اشاره می کند و در بیشتر قصایدش، یک یا چند مفهوم عرفانی را بیان می دارد. او همانند شاعران عارف مسلک، اصالت حقیقی را از آن معنی، و عزت را «در طریق حق بودن» می خواند. نیز، به مضامین و مفاهیمی توجه کرده است که در اثر عرفانی مصیبتنامه جزء عوامل محوری طریقت محسوب می­شوند، مانند: جهد و عنایت، اصالت معنا دربرابر صورت، لزوم دردمندی کل کائنات در طلب معشوق الهی، پایداری بر سختیهای راه عشق در مقام صبر، بیقراری در فراق معشوق در مقام بیصبری، تقابل عقل و دل، و نیز توجه به بار معنایی واژه «جان» بهعنوان کلمه­ای کلیدی در آثار عرفانی. در این مقاله، سعی شده است که جنبه های عرفانی قصاید سعدی در نگاهی تطبیقی با مصیبت نامه، بهعنوان اثری سترگ در ادبیات عرفانی، تبیین و بررسی شود.