نسبت سنجی قاعده ی نفی حرج و ادله ی محرمات

سال انتشار: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 66

فایل این مقاله در 20 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JJFIGHL-53-2_002

تاریخ نمایه سازی: 28 دی 1402

چکیده مقاله:

قاعده­ی نفی حرج از قواعد مسلم و امتنانی است که با حکومت بر ادله­ی اولیه­ی احکام، الزام انجام دادن تکالیف دشوار را برمی­دارد. در حاکمیت قاعده­ی نفی حرج بر واجبات تردیدی نیست؛ اما در مورد رابطه­ی آن با ادله­ی اولیه­ی محرمات، اتفاق نظر وجود ندارد. ظاهر گفتار برخی فقیهان، حکومت قاعده­ی یاد شده بر ادله­ی محرمات است که بر اساس آن، مکلف می­تواند با استناد به حرج، مرتکب محرمات شود. پذیرش این نظر، نتایجی ناپذیرفتنی در فقه و ناسازگار با اخلاق به دنبال خواهد داشت. در این نوشتار، ضمن بیان ادله­ی باورمندان به این سخن، مبانی آن مورد نقد و ارزیابی قرار گرفته است. با توجه به عدم اطلاق دلیل لاحرج نسبت به امور عدمی و نیز با دقت به مفهوم ادله­ی اضطرار، به نظر می­رسد ادله­ی محرمات، تخصصا از گستره­ی حاکمیت قاعده­ی یاد شده بیرون­اند؛ و در صورت باقی ماندن تردید، اصل بر عدم رفع ادله­ی محرمات توسط قاعده­­ی نفی حرج خواهد بود.

کلیدواژه ها:

اضطرار ، تخصص ، تخصیص ، حکومت لاحرج بر ادله محرمات ، قاعده نفی حرج

نویسندگان

زهره حاجیان فروشانی

استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

محمدرضا حمیدی

استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • . قرآن کریم[۲]. ابن اثیر، مبارک بن محمد(بی­تا) النهایه فی ...
  • . ابن منظور، محمد بن مکرم(۱۴۱۴ ق) لسان العرب، بیروت، ...
  • . اراکی، محمدعلی(۱۳۷۵ ش) اصول الفقه، قم، در راه حق ...
  • . اصفهانی نجفی، محمد تقی بن عبدالرحیم(۱۴۲۹ ق) هدایه المسترشدین، ...
  • . امام خمینی، روح الله(۱۴۱۸ ق) تنقیح الاصول، تهران، موسسه ...
  • . (۱۴۲۰ق) الرسائل العشره، قم،موسسه تنظیم و نشر آثار امام ...
  • . (۱۴۲۴ق) توضیح المسائل، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به ...
  • . امامی خوانساری، محمد(بی­تا) الحاشیه الاولی علی المکاسب (للخوانساری)، بی­جا، ...
  • . ایروانی، باقر(۱۴۲۶ق) دروس تمهیدیه فی القواعد الفقهیه، قم، دار ...
  • . آشتیانی، محمدحسن بن جعفر (۱۳۸۳ ش) الرسائل التسع، قم، ...
  • . آصف محسنی، محمد (۱۴۲۴ق) الفقه و مسائل طبیه، قم، ...
  • . بحرانی، محمد سند(۱۴۲۶ق) اسس النظام السیاسی عند الامامیه، قم، ...
  • . جزایری، محمدجعفر(۱۴۱۵ ق) منتهی الدرایه فی توضیح الکفایه، قم، ...
  • . جوهری، اسماعیل بن حماد(۱۴۱۰ق) الصحاح - تاج اللغه و ...
  • . حر عاملی، محمد بن حسن(۱۴۰۹ق) وسائل الشیعه، قم، موسسه ...
  • . (۱۴۱۸ق) الفصول المهمه فی اصول الائمه - تکمله الوسائل، ...
  • . حسینی حائری، سیدکاظم (۱۳۸۸ش) الفتاوی المنتخبه (مجموعه اجابات فی ...
  • . حسینی خامنه ای، سید علی بن جواد(۱۴۲۰ق) اجوبه الاستفتاءات، ...
  • . حکیم، محمد تقی بن محمد سعید(۱۴۱۸ ق) الاصول العامه ...
  • . (۱۴۲۹ ق) القواعد العامه فی الفقه المقارن، تهران، المجمع ...
  • . حیدری، علی نقی (۱۴۱۲ ق) اصول الاستنباط، قم، لجنه ...
  • . خرازی، محسن (۱۴۲۲ ق) عمده الاصول، قم، موسسه در ...
  • . دربندی، آقا بن عابد (بی­تا) خزائن الاحکام، قم، ناشر:مولف ...
  • . سبحانی تبریزی، جعفر (۱۴۱۵ق) الرسائل الاربع، قم، موسسه امام ...
  • . (۱۳۹۴ش) ایضاحات السنیه للقواعد الفقهیه، قم، موسسه الامام الصادق(ع) ...
  • . (۱۴۰۸ ق) قاعدتان فقهیتان، قم، مطبعه الخیام ...
  • . (۱۴۲۴ ق) ارشاد العقول الی مباحث الاصول، قم، موسسه ...
  • . سبزواری، عبدالاعلی(بی­تا) تهذیب الاصول، قم، موسسه المنار، چاپ دوم ...
  • . شبیری زنجانی، سید موسی(۱۴۱۹ق) کتاب نکاح، قم، موسسه پژوهشی ...
  • . شریف کاشانی، ملا حبیب الله(۱۴۰۴ق) تسهیل المسالک الی المدارک، ...
  • . شیخ انصاری، مرتضی(۱۴۱۵ق) کتاب المکاسب، قم، کنگره بزرگداشت شیخ ...
  • . (۱۴۱۶ ق) فرائد الاصول، قم، موسسه النشر الاسلامی التابعه ...
  • . شیخ طوسی، محمد بن حسن(۱۴۰۷ق) تهذیب الاحکام، تهران، دار ...
  • . شیرازی، محمد رضا(۱۳۶۸ ش) الترتب، قم، مرکز الفکر الاسلامی ...
  • . صافی، محمود(۱۴۱۱ق) اعراف القرآن و صرفه و بیانه، دمشق، ...
  • . صدر، محمد باقر(۱۴۱۷ ق) بحوث فی علم الاصول، بیروت، ...
  • . طباطبایی قمی، تقی(۱۳۶۲ ش) ثلاث رسائل (العداله، التوبه، قاعده ...
  • . عراقی، ضیاءالدین(۱۴۱۷ق) نهایه الافکار، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ ...
  • . علامه حلی، حسن بن یوسف(۱۴۲۰ق) تحریر الاحکام الشرعیه علی ...
  • . علامه مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی(۱۴۰۳ق) بحار الانوار، ...
  • . فاضل لنکرانی، محمد(۱۴۲۵ق) ثلاث رسائل، قم، مرکز فقهی ائمه ...
  • . (۱۴۳۰ق) دراسات فی الاصول، قم، مرکز الفقه الائمه الاطهار ...
  • . (بی­تا) جامع المسائل، قم، انتشارات امیر قلم، چاپ یازدهم ...
  • . فراهیدی، خلیل بن احمد(۱۴۱۰ق) کتاب العین، نشر هجرت، قم، ...
  • . فیض کاشانی، محمد محسن(۱۴۰۶ق) الوافی، اصفهان، کتابخانه امام امیرالمومنین ...
  • . کلینی، ابو جعفر محمد بن یعقوب(۱۴۰۷ق) الکافی، تهران، دار ...
  • . لاری شیرازی، عبدالحسین(۱۴۱۸ق) التعلیقه علی فرائد الاصول، قم، اللجنه ...
  • . محقق داماد، سید مصطفی(۱۴۰۶ق) قواعد فقه، تهران، مرکز نشر ...
  • . محمدی، علی(بی­تا) شرح اصول استنباط، قم، دار الفکر، چاپ ...
  • . مدنی کاشانی، حاج آقا رضا(۱۴۱۱ق)براهین الحج للفقهاء و الحجج، ...
  • . مشکینی اردبیلی، علی (۱۳۷۴ش) اصطلاحات الاصول و معظم ابحاثها، ...
  • . مظفر، محمدرضا (۱۴۳۰ق) اصول الفقه، قم،موسسه النشر الاسلامی تابعه ...
  • . مکارم شیرازی، ناصر (۱۴۲۴ق) کتاب النکاح، قم مدرسه امام ...
  • . (۱۴۲۲ق) بحوث فقهیه هامه، قم، انتشارات مدرسه الامام علی ...
  • . (۱۴۱۱ق) القواعد الفقهیه، قم، مدرسه امام امیر المومنین (ع)، ...
  • . (۱۴۲۶ق) احکام النساء، انتشارات مدرسه امام علی بن ابی ...
  • . منسوب به امام رضاعلیه السلام(۱۴۰۶ق) فقه الرضا، مشهد، موسسه ...
  • . موسوی گلپایگانی، سید محمد رضا(۱۴۰۳ق) کتاب الحج، قم، دار ...
  • . موسوی بجنوردی، سید حسن بن آقا بزرگ (۱۴۱۹ق) القواعد ...
  • . نائینی، محمدحسین (۱۳۵۲ ش) اجود التقریرات (تقریرات درس آیت ...
  • . نجفی، محمد حسن(۱۴۰۴ق) جواهر الکلام، بیروت، دار احیاء التراث ...
  • . نجم آبادی، ابوالفضل(۱۳۸۰ش) الاصول، قم، موسسه آیت الله العظمی ...
  • . نراقی، مولی احمد بن محمد مهدی(۱۴۱۷ق) عوائد الایام فی ...
  • . واسطی، زبیدی، سید محمد مرتضی حسینی(۱۴۱۴ق) تاج العروس من ...
  • . یزدی، محمدکاظم بن عبدالعظیم(۱۴۲۶ ق) حاشیه فرائد الاصول، قم، ...
  • نمایش کامل مراجع