قاعده فقهی حمی در حقوق کیفری؛ از روایی نظری تا چالش ها

سال انتشار: 1402
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 57

فایل این مقاله در 19 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JJFIGHL-56-1_009

تاریخ نمایه سازی: 28 دی 1402

چکیده مقاله:

الگوی جرم انگاری و سزادهی در فقه، از قواعد، اصول و انگاره هایی بنیادینی تبعیت می کند که برخی از آن ها مختص به بعضی از جرایم و پاره ای دیگر در همه ابواب فقه کیفری قابل اجرا است. قاعد«حمی» با مضمون تسری حکم حرمت از کانون به محیط پیرامونی-به عنوان مهمترین قاعده در حوزه پیشگیری از جرایم مهم و حمایت از الگوهای ارزشی در جامعه اسلامی، مطرح است. تاکنون به تحلیل و آسیب شناسی فقهی و حقوقی و چالش یابی این قاعده پرداخته نشده است. مسئله اصلی این نوشتار چالش های اساسی فقیه و قانونگذار در تحریم و تجریم(جرم انگاری) اعمال مباح، بر پایه این قاعده است. بهره گیری از این قاعده به مثابه مبنای جرم انگاری، علیرغم روایی نظری، در صورتی که بدون توجه به برخی انگاره های پیراحقوقی و فراحقوقی مستند قرار گیرد، فلسفه حقوق کیفری اسلامی و عرفی و برخی دکترین های آنها را دچار چالش جدی خواهد کرد. چالش هایی از قبیل: رویارویی قاعده حمی با حقوق و آزادی ها، قبض و بسط تئوریک و مبنایی قاعده حمی، ناسازواری قاعده با اصل کمینه گرایی حقوق کیفری، انتاج قاعده به تورم قوانین کیفری. به عبارت دیگر هرچند مقتضی اجرای قاعده موجود است، اما در برخی موارد مانعش مفقود نیست. از همین رو ضرورت انضباط در تمسک و استناد به این قاعده مسجل می شود.

نویسندگان

اردوان ارژنگ

Associate Professor, Fiqh and Islamic Law Group, Faculty of Humanities, Yasuj University, Yasuj, Iran.

سمیه آقایی نژاد

PhD Student, Law Group, Faculty of Theology, University of Maybod, Maybod, Maybod, Iran.

فاطمه علی زاده

Assistant Professor, Fiqh and Islamic Law Group, Faculty of Humanities, Yasuj University, Yasuj, Iran.

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • قرآن کریمابن قیم، محمد بن ابی بکر، اعلام الموقعین عن ...
  • الهی خراسانی، علی، نظریه اعتبار قانونی در گذار از شخصیت ...
  • آخوند خراسانی، شیخ محمدکاظم، کفایهالاصول؛ قم: موسسه آل البیت لاحیاءالتراث،۱۴۰۹ق ...
  • بخاری، محمدبن اسماعیل، صحیح البخاری؛ بیروت: دارالفکر۱۴۰۱ق ...
  • بهبهانی، محمدباقر بن محمد، الفوائد الحائریه؛ قم: مجمع الفکر الاسلامی،۱۴۱۵ق ...
  • مفهوم قدرت در جامعه شناسی کیفری [مقاله ژورنالی]
  • جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح تاج اللغه؛ بیروت: دارالعلم للملایین،۱۴۰۷ق ...
  • جوینی، ابوالمعالی، البرهان فی اصول الفقه؛ تحقیق: عبدالعظیم الدیب، القاهره: ...
  • حائری، علی اکبر، بررسی نظریه حق الطاعه، مجله فقه اهل ...
  • حر عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل ...
  • حسنی، اسماعیل، مقاصد شریعت از نگاه ابن عاشور؛ ترجمه مهدی ...
  • داودی، سعید، قاعده حریم حمی، حقوق اسلامی، سال یازدهم، شماره ...
  • دراوشه، ماجد سالم، سد الذرائع فی جرائم القتل؛ عمان: انتشارات ...
  • ریسونی، احمد، اهداف دین از دیدگاه شاطبی؛ ترجمه سید حسن ...
  • سبحانی، جعفر، مسلک حق الطاعه بین الرفض و القبول، پژوهش ...
  • سبحانی، جعفر، الموجز فی اصول الفقه؛چ اول، بیروت: دار جواد ...
  • شرمن، لاورنس، «جرم شناسی و جرم انگاری؛ چالش و علم ...
  • شلبی، محمدمصطفی، اصول الفقه الاسلامی؛ بیروت: دارالنهضه العربیه،۱۴۰۶ق ...
  • شهید اول، شمس الدین محمد بن مکی، القواعد و الفوائد؛ ...
  • صادقی تهرانی، محمد، الفرقان فی تفسیرالقرآن بالقرآن و السنه؛ قم: ...
  • صدر، سید محمدباقر، بحوث فی علم الاصول؛ قم: دایرهالمعارف فقه ...
  • صدوق، محمد بن علی، من لایحضره الفقیه؛ محقق: علی اکبر ...
  • طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان؛ قم: دفتر نشر اسلامی،۱۴۱۷ق ...
  • طباطبایی، علی بن محمدعلی، ریاض المسائل فی بیان احکام الشرع ...
  • طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین؛ تحقیق سید احمد حسینی، تهران: المکتبه ...
  • طوسی، محمد بن حسن، الامالی؛ قم: دارالثقافه،۱۴۱۴ق ...
  • عاملی جبعی(شهید ثانی)، زین بن علی، مسالک الافهام الی تنقیح ...
  • عبد الساتر، حسن، بحوث فی علم الاصول؛ بیروت: دار الاسلامیه،۱۴۲۶ق ...
  • عبدالفتاح، عزت، «جرم چیست و معیارهای جرم انگاری کدام است؟»، ...
  • عطیه، جمال الدین محمد، نحو تفعیل مقاصد الشریعه؛ الولایات المتحده ...
  • علم الهدی، علی بن حسین، الذریعه الی اصول الشریعه؛ تهران: ...
  • غروی، محمد حسین، بحوث فی الاصول؛ بی جا: موسسه النشر ...
  • فخر رازی، محمد بن عمر، مفاتیح الغیب؛ بیروت: دار احیاءالتراث، ...
  • فراهیدی، خلیل بن احمد، العین؛ تحقیق مهدی مخزومی و ابراهیم ...
  • قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لاحکام القرآن؛ تهران: انتشارات ناصرخسرو،۱۳۶۴ش ...
  • کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق/مصحح: غفاری، علی اکبر و ...
  • کوشا، جعفر، کارکردهای حقوق جزا؛ فصلنامه الهیات و حقوق دانشگاه ...
  • گسن، ریموند، بحران سیاست های جنایی در کشورهای غربی؛ ترجمه ...
  • لاریجانی، محمد صادق، نظریه حق الطاعه، فصلنامه پژوهش های اصولی، ...
  • محقق حلی، جعفر بن حسن، معارج الاصول؛ اعداد محمد حسین ...
  • مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه؛ تهران: دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۴ق ...
  • ، انوار الاصول؛ قم: انتشارات نسل جوان، ۱۴۱۶ق ...
  • موسوی اردبیلی، سید عبد الکریم، فقه الحدود و التعزیرات؛ قم: ...
  • موسوی خویی، ابوالقاسم، مصباح الفقاهه فی المعاملات (المکاسب المحرمه)؛ قم: ...
  • ، المستند فی شرح العروه الوثقی؛ بی جا: موسسه احیاء ...
  • ، مصباح الاصول؛ قم: مکتبه الداوری، ۱۴۱۷ق ...
  • نائینی، محمدحسین، اجود التقریرات، تحریر سید ابوالقاسم خوئی، قم: چ۲، ...
  • ، المکاسب و البیع؛ تقریر محمدتقی آملی، قم: موسسه النشر ...
  • نجفی ابرندآبادی، علی حسین، مصاحبه با فصلنامه ترجمان حسبه(با صاحب ...
  • نراقی، احمد بن محمد مهدی، عوائد الایام فی بیان قواعد ...
  • Braithwaite, John, Pettit, Philip (۱۹۹۰), “Not Just Deserts: A Republican ...
  • Clarkson, C.M.V (۱۹۹۲), Understanding Criminal Law, Fontana, Paperbacks, Londom ...
  • Grassian, Victor (۱۹۸۱), Moral reasoning: ethical theory and some contemporary ...
  • Husak, Douglas (۲۰۰۸), Overcriminalization: The Limits of the Criminal Law, ...
  • Jareborg, Nils (۲۰۰۵), Criminalization as last resort (Ultima Rati), OHIO ...
  • Katz, Leo, Michael S. Moor and Stephan J. Morse (۱۹۹۹), ...
  • نمایش کامل مراجع