واکاوی ریشه ها و تحولات تاریخی اجماع مرکب

سال انتشار: 1401
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 29

فایل این مقاله در 25 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JJFIGHL-55-1_005

تاریخ نمایه سازی: 28 دی 1402

چکیده مقاله:

اجماع مرکب از جمله ادله فقهی است که استناد بدان در فقه و اصول فقه به نحو گسترده رواج دارد. در این نوع از اجماع که برای نفی اقوال در یک مسئله به کار می رود، بنای استدلال بر وجود دو یا چند قول در همان مسئله قرار دارد. در عین فراگیری اجماع مرکب، مبانی و ضوابط آن به درستی مورد بحث قرار نگرفته و ریشه ها و تحولات آن مورد کندوکاو واقع نشده است. این نوع از اجماع که صورت هایی  همچون نفی قول ثالث و عدم قول بالفصل را به خود می پذیرد، به رغم تعریفش اغلب در راستای تعمیم احکام مورد استفاده قرار می گیرد و نه نفی آن ها. عمده موضوعات مرتبط به اجماع مرکب در کتب اصولی اهل تسنن و به ویژه کتاب هایی که در سنت متکلمان نوشته شده، متولد و شکوفا گردیده و از قرن چهارم به بعد در فقه و اصول کاربرد یافته است. شیعیان نیز این بحث را با رویکرد ویژه شیعی به مسئله اجماع در کتب علم اصول وارد کرده و در استدلال های فقهی و اصولی از آن بهره گرفته اند.

کلیدواژه ها:

نویسندگان

مسعود حبیبی مظاهری

دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق دانشگاه فردوسی مشهد

محمد تقی فخلعی

استاد گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد

محمد تقی قبولی در افشان

دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • منابع. آخوند خراسانی، محمدکاظم، کفایه الاصول، قم، موسسه آل البیت،آسمندی، ...
  • آمدی، علی بن محمد، الاحکام فی اصول الاحکام، المکتب الاسلامی، ...
  • ابن ادریس حلی، محمد بن منصور، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، ...
  • ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم و دیگران، المسوده فی اصول ...
  • همو، التسعینیه، به کوشش محمدبن ابراهیم العجلان، ریاض، مکتبه المعارف ...
  • همو، تنبیه الرجل العاقل علی تمویه الجدل الباطل، جده، عربستان ...
  • ابن حاجب المالکی، عثمان، مختصر المنتهی الاصولی، همراه شروح قاضی ...
  • ابن حزم اندلسی، علی بن احمد، النبذه الکافیه فی احکام ...
  • ابن دقیق العید، محمدبن علی، شرح الالمام باحادیث الاحکام، به ...
  • ابن رشد القرطبی، محمدبن احمد، المقدمات الممهدات، به کوشش محمد ...
  • ابن زهره حلبی، حمزه بن علی حسینی، غنیه النزوع الی ...
  • ابن عبدالبر، یوسف بن عبداله، الانتقاء فی فضائل الثلاثه الائمه ...
  • ابن قدامه مقدسی، عبداله بن احمد، المغنی، به کوشش طه ...
  • ابواسحق شیرازی، ابراهیم بن علی، التبصره فی اصول الفقه، دمشق، ...
  • همو، اللمع فی اصول الفقه، به کوشش عبدالقادر الخطیب الحسنی، ...
  • ابوالحسین بصری، محمدبن علی، المعتمد فی اصول الفقه، المعهد العلمی ...
  • ابوالحسین قدوری، احمد بن محمد، التجرید، قاهره، مرکز الدراسات الفقهیه ...
  • ابو الولید الباجی الاندلسی، سلیمان بن خلف، المنتقی شرح الموطا، ...
  • ابوبکر بیهقی، احمدبن الحسین، المدخل الی علم السنن، به کوشش ...
  • ابوبکر رازی الجصاص، احمد بن علی، الفصول فی الاصول، وزاره ...
  • ابوجعفر عاملی، محمد بن حسن، استقصاء الاعتبار فی شرح الاستبصار، ...
  • ابوحیان اندلسی، محمد بن یوسف، ارتشاف الضرب من لسان العرب، ...
  • ابوعلی چاچی (الشاشی)، احمد بن محمد، اصول الشاشی، بیروت، دارالکتب ...
  • ابویوسف، یعقوب بن ابراهیم، اختلاف ابی حنیفه و ابن ابی ...
  • احمد بن حنبل، الجامع لعلوم الامام احمد، (دوره ۲۲ جلدی)، ...
  • التارزی، شیخ مصطفی کمال، «الاخذ بالرخصه و حکمه تتبع الرخص: ...
  • الزحیلی، وهبه مصطفی، «الاخذ بالرخص الشرعیه و حکمه»، مجله مجمع ...
  • امیر پادشاه الحنفی، محمد امین بن محمود البخاری، تیسیر التحریر، ...
  • انصاری، شیخ مرتضی بن محمدامین، فرائد الاصول، قم، ۱۴۱۶ ...
  • همو، کتاب المکاسب، کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، ۱۴۱۵ ...
  • بحرانی، یوسف بن احمد، شرح الرساله الصلاتیه، به کوشش محمدبن ...
  • بغدادی مالکی، ابوالحسن علی بن عمر، عیون الادله فی مسائل ...
  • بهبهانی، محمدباقر بن محمد اکمل، الفوائد الحائریه، قم، مجمع الفکر ...
  • همو، حاشیه مجمع الفائده و البرهان، قم، موسسه العلامه المجدد ...
  • همو، مصابیح الظلام، قم، موسسه العلامه المجدد الوحید البهبهانی، ۱۴۲۴ ...
  • تاج الدین بن السبکی، عبدالوهاب، رفع الحاجب عن مختصر ابن ...
  • تفتازانی، سعدالدین مسعود بن عمر، شرح التلویح علی التوضیح، مکتبه ...
  • تنوخی حنبلی، زین الدین ابن عثمان، الممتع فی شرح المقنع، ...
  • تهانوی، محمدبن علی، کشاف اصطلاحات العلوم و الفنون، به کوشش ...
  • جوینی، عبدالملک بن عبداله، البرهان فی اصول الفقه، قطر، ۱۳۹۹ ...
  • همو، التلخیص فی اصول الفقه، به کوشش عبداله جولم النبالی ...
  • حائری اصفهانی، محمدحسین بن عبدالرحیم، الفصول الغرویه فی الاصول الفقهیه، ...
  • حکیم، محمدسعید طباطبائی، المحکم فی اصول الفقه، قم، ۱۴۱۴ ...
  • حلی، جمال الدین احمد بن محمد اسدی، المهذب البارع فی ...
  • خوانساری، آقاحسین بن محمد، مشارق الشموس فی شرح الدروس، به ...
  • رویانی، ابوالمحاسن عبدالواحد بن اسماعیل، بحر المذهب، به کوشش طارق ...
  • سبزواری، محقق، محمد باقر بن محمد مومن، ذخیره المعاد فی ...
  • سرخسی، ابوبکر محمد بن احمد، اصول السرخسی، حیدرآباد دکن، هند، ...
  • سمعانی، ابوالمظفر منصور بن محمد، قواطع الادله فی الاصول، به ...
  • سیدمرتضی، علی بن حسین موسوی، الانتصار فی انفرادات الامامیه، قم، ...
  • همو، علی بن حسین، الذریعه الی اصول الشریعه- تهران، موسسه ...
  • همو، علی بن حسین، رسائل الشریف المرتضی، قم، دارالقرآن الکریم، ...
  • سیوطی، جلال الدین عبدالرحمن، المزهر فی علوم اللغه و انواعها، ...
  • شریف جرجانی، علی بن محمد، التعریفات، به کوشش گروهی از ...
  • شهید اول، محمد بن مکی عاملی، الدروس الشرعیه فی فقه ...
  • شهید ثانی، زین الدین بن علی، الروضه البهیه فی شرح ...
  • همو، حاشیه شرائع الاسلام، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه ...
  • همو، رسائل الشهید الثانی، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه ...
  • همو، روض الجنان فی شرح ارشاد الاذهان، قم، انتشارات دفتر ...
  • همو، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، قم، موسسه المعارف ...
  • شیخ بهایی، محمد بن حسین، زبده الاصول، قم، نشر مرصاد، ...
  • صاحب جواهر، محمدحسن نجفی، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ...
  • صاحب معالم، حسن بن زین الدین، معالم الاصول (با حواشی ...
  • صدر، محمدباقر، بحوث فی علم الاصول، بیروت، الدار الاسلامیه، ۱۴۱۷ ...
  • صفی الدین الارموی، محمد بن عبدالرحیم، الفائق فی اصول الفقه، ...
  • همو، نهایه الوصول فی درایه الاصول، رساله دکتری دانشگاه الامام ...
  • صنقور علی، شیخ محمد، المعجم الاصولی، بیروت، موسسه التاریخ العربی، ...
  • صیمری، ابوعبداله الحسین بن علی، اخبار ابی حنیفه و اصحابه، ...
  • طوسی، ابو جعفر محمدبن حسن، الخلاف، قم، دفتر انتشارات اسلامی ...
  • همو، العده فی اصول الفقه، قم، ناشر محمد ‍ تقی ...
  • علاء الدین بخاری، عبدالعزیز بن احمد، کشف الاسرار شرح اصول ...
  • عاملی، محمد بن علی موسوی، مدارک الاحکام فی شرح عبادات ...
  • عاملی، سیدجوادبن محمد، مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه، قم، ...
  • علامه حلی، حسن بن یوسف، تذکره الفقهاء، قم، موسسه آل ...
  • همو، مختلف الشیعه فی احکام الشریعه، قم، دفتر انتشارات اسلامی ...
  • همو، نهایه الوصول الی علم الاصول، قم، موسسه الامام الصادق، ...
  • غزالی، ابوحامد محمد بن محمد، االمستصفی فی علم الاصول، ریاض، ...
  • فاضل آبی، حسن بن ابی طالب، کشف الرموز فی شرح ...
  • فاضل هندی، محمد بن حسن، کشف اللثام و الابهام عن ...
  • فخرالمحققین، محمدبن حسن، ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، قم، ...
  • فخرالدین رازی، محمدبن عمر، المحصول فی علم اصول الفقه، بیروت، ...
  • فناری رومی، محمدبن حمزه، فصول البدایع فی اصول الشرایع، به ...
  • قاضی ابویعلی، محمد بن الحسین، العده فی اصول الفقه، به ...
  • قاضی عیاض، عیاض بن موسی السبتی، اکمال المعلم بفوائد مسلم ...
  • قاضی ناصرالدین بیضاوی، عبد اله بن عمر، تحفه الابرار شرح ...
  • قرافی، احمدبن ادریس، شرح تنقیح الفصول فی اختصار المحصول فی ...
  • کیا هراسی، ابوالحسن علی بن محمد طبری شافعی، احکام القرآن، ...
  • محقق ثانی، علی بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، ...
  • محقق حلی، جعفر بن حسن، المعتبر فی شرح المختصر، قم، ...
  • همو، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم، موسسه ...
  • همو، معارج الاصول ، لندن، ۱۴۲۳ ...
  • میرداماد، محمد باقر استرآبادی، عیون المسائل، به کوشش سیدجمال الدین ...
  • میرزای قمی، ابوالقاسم بن محمدحسن، قوانین الاصول ( طبع قدیم ...
  • موسوی، سید علی عباس، «الغاء الخصوصیه عند الفقها»، مجله فقه ...
  • نراقی، محمدمهدی بن ابیذر، انیس المجتهدین فی علم الاصول، قم، ...
  • یزدی، محمدکاظم بن عبدالعظیم، حاشیه فرائد الاصول، قم، دارالهدی، ۱۴۲۶ ...
  • نمایش کامل مراجع