نقش نهاد قدرت در پیشبرد گفتمان «کثرت گرایی دینی» در تصوف ایرانی (با تاکید بر عصر مغول)

سال انتشار: 1401
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 58

فایل این مقاله در 25 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JRMT-55-1_008

تاریخ نمایه سازی: 28 دی 1402

چکیده مقاله:

تاثیر اراده نهاد قدرت بر شدت و ضعف گفتمان کثرت­گرایی دینی در اندیشه­های صوفیه مساله­ای است که این مقاله می­کوشد میزان و چگونگی آن را در سیر تاریخی تصوف ایرانی تا پایان قرن هفتم (با تاکید بر عصر مغول) نشان دهد. بررسی­ها نشان داد که ثبات و سلطه گفتمان انحصارگرایی دینی در مناسبات فرهنگی جامعه ایرانی تا قرن هفتم، برآیند پیوند متشرعه با نهادهای قدرت بوده و خلع ید متشرعه از قدرت سیاسی موجب به حاشیه رفتن گفتمان فقه و رشد جریان تصوف، و در نتیجه اعتلای گفتمان کثرت­گرایی دینی در آراء صوفیان شده است. نمونه­ تاریخی صحت این مدعا حکومت (غیر دینی و سپس دینی) مغولان در ایران است که تا زمانی که مسلمان نگشته و متشرعان را در مناسبات قدرت سهیم ­نکرده بودند، کثرت­گرایی دینی در متون صوفیه گفتمان غالب بوده است؛ اما با مسلمان شدن مغولان پیوند مجدد متشرعه با قدرت مانع بسط گفتمان کثرت­گرایی دینی در آثار صوفیه می­شود.

نویسندگان

هاتف سیاه کوهیان

گروه ادیان و عرفان، واحد تاکستان، دانشگاه آزاد اسلامی، تاکستان، ایران؛

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • ابن­عربی، محی­الدین، فصوص­الحکم، چ۱، قاهره، دار احیاء الکتب العربیه، ۱۹۴۶­م. ...
  • ، ترجمان­الاشواق، به تصحیح رینولد آلین نیکلسون، تهران، روزنه، ۱۳۷۸­ ...
  • ابو روح، لطف­الله، حالات و سخنان ابوسعید ابو الخیر­، چ۱، ...
  • ابوسعید ابوالخیر، رباعیات ابوسعید ابوالخیر، به اهتمام جهانگیر منصور، چ۳، ...
  • احمدوند، ولی­محمد، «بررسی رابطه تسامح و قدرت سیاسی در اندیشه ...
  • اشپولر، بر­تولد، تاریخ مغول در ایرا­ن، ترجمه محمود میرآفتاب، تهران، ...
  • اعوانی، شهین، «مخالفت شیخ شبستری با حکیمان، فیلسوفان و متکلمان»، ...
  • اقبال آشتیانی، عباس، تاریخ مغول و اوایل ایام تیمور­ی، چ۹، ...
  • الیاده، میرچا، دین­پژوهی، ترجمه بهاءالدین خرمشاهی،ج۱، چ۲، تهران، پژوهشگاه علوم ...
  • براون، ادوارد، تاریخ ادبی ایران، ترجمه و حواشی علی­اصغر حکمت، ...
  • بویل، جی، تاریخ ایران، از آمدن سلجوقیان تا فروپاشی دولت ...
  • بیانی، شیرین، مغولان و حکومت ایلخانی در ایران، تهران، سمت، ...
  • پازوکی، شهرام، سرواژه «تصوف»، دانشنامه جهان اسلام، ج۷، تهران، دایره­المعارف ...
  • پترسون، مایکل و دیگران، عقل و اعتقاد دینی، ترجمه احمد ...
  • پرگاری، صالح و سید مرتضی حسینی، «تصوف و پیامدهای اجتماعی ...
  • ترابی­فارسانی، سهیلا و علی بهادری، «خط مشی مذهبی مغولان و ...
  • جامی، عبدالرحمن، نقد النصوص فی شرح نقش الفصوص، به تصحیح ...
  • جوینی، علاءالدین عطاملک، تاریخ جهانگشا، به تصحیح محمد قزوینی، تهران: ...
  • حاجی­خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف­الظنون عن اسامی الکتب والفنون، بیروت: ...
  • حسینی، سیدباقر و قربان علمی، «کرامیه و تصوف»، فصلنامه ادیان ...
  • حلاج، حسین بن منصور، دیوان الحلاج، به تصحیح محمدباسل عیون­السود، ...
  • حلبی، علی­اصغر، مبانی عرفان و احوال عارفان، چ۲، تهران، اساطیر، ...
  • خواندمیر، غیاث­الدین، تاریخ حبیب­السیر، به اهتمام محمود دبیرسیاقی، ج۳، چ­۴، ...
  • دریفوس، هیوبرت و پل رابینو، میشل فوکو، مترجم حسین بشیریه، ...
  • راوندی­، محمدبن­علی، راحه الصدور و آیه السرور، به تصحیح محمد ...
  • زرین­کوب، عبدالحسین، پله پله تا ملاقات خدا، چ­۵، تهران، انتشارات ...
  • ، «تصوف و عرفان در اسلام»، مجموعه مقالات اسلام؛ پژوهشی ...
  • زمانی، کریم، شرح جامع مثنوی معنوی، ج۳، چ­۳۰، تهران، اطلاعات، ...
  • ساندرز، ج .­ج، تاریخ فتوحات مغول، ترجمه ابوالقاسم حالت، چ۲، ...
  • شبستری، شیخ محمود، گلشن راز، به تصحیح محمد حماصیان،کرمان، خدمات ...
  • ، مجموعه آثارشیخ محمود شبستری، به اهتمام صمد موحد، تهران، ...
  • شفیعی­کدکنی، محمدرضا، نوشته بر دریا­: از میراث ابوسعید ابوالخیر، چ۳، ...
  • شیرانی، محمد و ناصر جدیدی و فیض­الله بوشاسب­گوشه، «بررسی تاریخی ...
  • صفا، ذبیح­الله، تاریخ ادبیات در ایران­، ج­­۲، چ­۱۰، تهران، فردوس، ...
  • طوسی، تاج الدین احمد، قصه یوسف به تصحیح محمد روشن، ...
  • عبادی، مهدی، «تاملی در تسامح مذهبی مغولان در ایران­»، فصلنامه ...
  • عطار نیشابوری، فریدالدین، تذکره­الاولیاء، به تصحیح نیکلسون، ج­۱­و۲، لیدن، مطبعه ...
  • ، الهی­نامه، چ۱، تهران، کتابفروشی اسلامیه، ۱۳۵۵ق ...
  • عین القضات همدانی، نامه­ها، به اهتمام علینقی ­منزوی و عفیف ...
  • ، تمهیدات، به ­تصحیح­ و تحشیه­ و تعلیق ­عفیف­ عسیران، ...
  • غنی، قاسم، تاریخ تصوف در اسلام، ج۲، چ۲، تهران، زوار، ...
  • فتوحی، محمود، «تعامل مولانا جلال­الدین بلخی با نهادهای سیاسی قدرت ...
  • فروغی ابری، اصغر و مونا فاطمی­نژاد، «نگاهی به نقش سیده ...
  • فیرحی، داود و مهدی فدائی­ مهربانی، «پیوند عرفان و سیاست ...
  • قربان­نژاد، پریسا، «نفوذ و گسترش مکتب ابن­عربی در میان صوفیان ...
  • قشیری، ابوالقاسم، رساله قشیریه، ترجمه ابوعلی عثمانی، به تصحیح بدیع­الزمان ...
  • کربلایی، حافظ حسین، روضات­الجنان و جنات­الجنان، ج دوم، با مقدمه ...
  • کویین، فیلیپ­، «کثرت­گرایی دینی» در مجموعه درباره دین،­ ترجمه لیلا ...
  • گروسه، رنه، امپراطوری صحرانوردا­ن، ترجمه عبدالحسین میکده، تهران، ترجمه و ...
  • گوهری عباس و امین­رضا نوشین، «شیخ محمود شبستری و مسئله ...
  • لاهیجی، محمد، مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز، به تصحیح ...
  • لمبتن، آن ­کاترین سوینفورد، تداوم و تحول در تاریخ میانه ...
  • لویزن، لئونارد، شیخ محمود شبستری فراسوی ایمان و کفر­، ترجمه ...
  • مایر، فریتس، ابوسعید ابوالخیر از حقیقت تا افسانه، ترجمه مهرآفاق ...
  • ماسینیون، لویی، مصائب حلاج، ترجمه سید ضیاءالدین دهشیری، تهران، جامی، ...
  • محمد بن منور، اسرارالتوحید، با مقدمه محمدرضا شفیعی کدکنی، چ۱، ...
  • مرتضوی، منوچهر، مسایل عصر ایلخانان، چ­۱، تهران، بنیاد موقوفات دکتر ...
  • مصاحب، غلامحسین، دائره­المعارف فارسی، چ۲، تهران، امیرکبیر، ۱۳۸۱ ...
  • ملویل، چارلز، «سال فیل؛ رقابت مملوکان و مغولان در حجاز، ...
  • مولوی بلخی، جلال­الدین محمد، مثنوی معنوی، به­تصحیح نیکلسون، تهران، ناهید، ...
  • ، فیه ما فیه، به تصحیح بدیع­الزمان فروزانفر، تهران، نگاه، ...
  • مینوی، مجتبی، ­آزادی و آزاد فکری (هفت مقاله)، به اهتمام ...
  • نسفی، عزیزالدین، بیان التنزیل، به تصحیح سید علی­اصغر میر باقری­فرد­، ...
  • ، الانسان الکامل، به تصحیح ماریژان موله و مقدمه دهشیری، ...
  • وزین. م، «مروری بر آثار عین القضات همدانی»، نامه فرهنگستان، ...
  • هدایت، رضاقلی­خان، ریاض­العارفین، به کوشش مهرعلی گرکانی، تهران، کتابفروشی محمودی،­ ...
  • همایی، جلال­الدین، تصوف در اسلام­؛ نگاهی به عرفان شیخ ابوسعید ...
  • ، غزالی­نامه، چ­۳­، تهران، موسسه نشر هما، ۱۳۶۸ ...
  • هیک، جان، فلسفه دین، ترجمه بهزاد سالکی، چ۱، تهران، الهدی، ...
  • ، مباحث پلورالیسم دینی، ترجمه عبدالرحیم گواهی، تهران، نشر علم، ...
  • یاحقی، محمدجعفر و علی­رضا محمودی، «مولوی و مغولان»، مولوی­پژوهی، سال­۵، ...
  • Trimingham, J. Spencer, The Sufi orders in Islam, London, Oxford ...
  • ­Roux, Jean-Paul, La tolérance religieuse dans les Empires turco-mongols, In: ...
  • نمایش کامل مراجع