ردیابی جایگاه اقدامات بیابان زدایی دربرنامه های توسعه ای ایران

در گذر چند دهه اخیر، سیاستها و راهبردهای توسعه در ایران مشحون از تحولات مختلف بوده است. تا پیش از دهه۱۳۳۰، ایران فاقد یک استراتژی مشخص برای توسعه بود. به تدریج با رشد اندیشه های توسعه و پیشرفت، ضرورت برنامه ریزی بیش از پیش آشکارتر شد. از آن هنگام تاکنون ۲ برنامه بلندمدت و ۱۲ برنامه میان مدت عمرانی و توسعه ای تهیه و ارائه شده است. در هریک از این برنامه ها می توان ردپایی از برنامه های بیابان زدایی را جستجو نمود. این مطالعه با بهره مندی از روش شناسی توصیفی و مقایسه ای برآن است جایگاه تحولی بیابانزدایی را در متون برنامه ای قبل و بعد از انقلاب اسلامی ردیابی نماید. این بررسی ، حاکی از این واقعیت است که تقریبا در تمام برنامه های توسعه بویژه از دهه ۱۳۴۰ به این سوی، همواره اهداف منابع طبیعی و بیابانزدایی با جهت گیری ها و رویکردهای متفاوتی در سبد برنامه ها و اولویت دولتها مطرح بوده است. لیکن با وجود اقدامات و مداخلات برنامه ای فراوان، متاسفانه به دلیل فقدان برنامه ای جامع با یک مبانی نظری مشخص و قوی، پروژه محوری، ضعف زیرساختهای ساختاری و تحقیقاتی، عدم شناخت دقیق از رویدادها و چالش ها، کمبود آمار و اطلاعات دقیق در این حوزه، روند و شدت یبابانزایی همچنان ادامه دارد. خوشبختانه در سالهای اخیر توسعه تحقیقات و جهاد علمی: بازتاب های خوبی در پژوهش بنیان ساختن برنامه ها و اقدامات پیدا کرده و می توان کماکان امیدوار بود که بتوان با تقویت مبانی علمی سیاستگزاری در آینده، زمینه را برای به حداکثررسانی اثربخشی و کارایی برنامه ها، طرحها و پروژه های بیابانزدایی در کشور هموارتر ساخته و دورنمای مطلوبی را ترسیم نمود.