تحلیلی در سیر تطور آیات مستثنا (براساس مطالعه تفاسیر روایی قرن دوم تا نهم)
محل انتشار: تحقیقات علوم قرآن و حدیث، دوره: 20، شماره: 3
سال انتشار: 1402
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 53
فایل این مقاله در 30 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_TQH-20-3_006
تاریخ نمایه سازی: 30 دی 1402
چکیده مقاله:
آیات مستثنا، آیاتی است که برخلاف کلیت آیات یک سوره، در مکه یا مدینه نازل شده است. براساس تحقیق پیش رو، شمارآیات مستثنا در روایات از قرن دوم تا نهم سیر صعودی داشته؛ تا جایی که سیوطی ۹۰روایت درباره این قسم از آیات نقل کرده است. این پژوهش که با روش توصیفی-تحلیلی صورت پذیرفته، در پی بررسی چگونگی شکل گیری و تطور کمی و کیفی آیات مستثنا از منظر مفسران در طی شش قرن مزبور برآمده است. برحسب نقاط اشتراک و افتراق، رویکرد مفسران به آیات مستثنا را به سه دوره میتوان تقسیم کرد. در دوره نخست (قرون۲-۴) معمولا مفسران آیات انگشت شماری را مستثنا نموده و در نقل این آیات از راویان خود نام نبرده و به علت مستثنا شدن آیات هم اشارهای نکردهاند. در دوره دوم (قرون۵-۶) آیات بیشتری مستثنا شده و مفسران به نقل روایت در بیان مستثنا شدن آیات اهتمام فراوانی داشتهاند و بعضا از چند راوی در گزارش مستثنا شدن آیات نام بردهاند. در این دوره علت مستثنا شدن میزان قابل توجهی از آیات در مقدمه سورهها بیان گردیده است. در دوره سوم (قرون۷-۹) حجم آیات مستثنا به اوج خود رسیده، از راویان جدیدی در نقل آیات مستثنا یاد شده و آیات مستثنای فراوانی به راویان مشهور نسبت داده شده است. در عین حال رویکرد انتقادی به این گونه آیات نیز شکل گرفته و اندکی از این آیات توسط مفسران نقد شده است. از مکی بودن بسیاری از آیات مستثنا و نقل این آیات عموما در مقدمه سورهها هم میتوان به عنوان نقاط اشتراک همه ادوار نام برد.
کلیدواژه ها:
نویسندگان
زهرا کلباسی
پسا دکترا و استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.
امیر احمدنژاد
استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران .
مراجع و منابع این مقاله:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :