شعارهای عاشورایی از منظر دانش های حدیثی؛ گونه ها و خاستگاه ها

سال انتشار: 1398
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 50

فایل این مقاله در 20 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JQST-52-2_006

تاریخ نمایه سازی: 30 دی 1402

چکیده مقاله:

به پیام­های نمادین و برگرفته از بیانات امام­حسین (ع) یا فرهنگ غنی مستفاد از قیام حسینی، «شعارهای عاشورایی» اطلاق می­شود. این شعارها در آثار تاریخی، مقاتل و سیره امامان(ع) ملاحظه می­شود؛ اما تاکنون خاستگاه­ها و گونه­های آن با ابزار علمی مورد مداقه قرار نگرفته است. به جهت درهم­­آمیختگی شعارهای مستند و غیرقابل استناد در نقل­های مربوط به واقعه عاشورا، شناخت گونه­های این شعارها و سنجش آن­ها به منظور بهره­وری بیشتر فردی و اجتماعی، ضروری­است؛ چه، با مطالعه در زمینه پیدایش و تطور شعارهای عاشورایی درمی یابیم که پاره­ای از این شعارها دارای منشا سیاسی، عرفانی یا اخلاقی­است. «شعارهای عاشورایی» در میان منابع دینی، بیشترین تقارب را با حدیث و بیشترین قابلیت سنجش را با معیارهای ثابت شده در علوم حدیث دارا هستند؛ لذا با کاربست اصول این علوم، می­توان به صحت و میزان اصالت آن­ها دست­یافت. این شعارها با اعمال آموزه­های دانش­های حدیثی بدین­گونه­ قابل طبقه­بندی­اند: ۱. شعارهایی که در آن، نقل، صحیحا به لفظ و معنا صورت گرفته و انتساب آن­ها به امام­حسین(ع) به مثابه خبر صحیح است؛ ۲. شعارهایی که در آن، به دلیل وجود متابعات و شواهد، نقل به معنا رخ داده ­است، ولی ماهیت روایی دارد؛ ۳. شعارهایی که نقل به معنا نشده­است، ولی مضمون آن­ها با روایات صحیح الصدور تایید ­می­شود؛  ۴. شعارهایی که ساختگی­است و به واسطه اطلاق یا عمومیت الفاظ و برخی برداشت­های غلط از آن نمی­توان پذیرفت که از ناحیه معصوم(ع) صادر شده باشد.

نویسندگان

محمد رضا شاهرودی

دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران

محمد فراهانی

دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران جنوب؛

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • . ابن­اعثم کوفی، ابومحمد احمد (؟). کتاب­الفتوح. تحقیق: علی شیری، ...
  • . ابن­فارس، احمد (۱۴۰۴). معجم مقاییس­اللغه. جلد ۳، قم، مکتب­الاعلام­الاسلامی، ...
  • . ابن­منظور، محمدبن­مکرم (۱۴۱۳). لسان­العرب. چاپ: سوم، بیروت، دار احیاء­التراث­العربی ...
  • . ابومخنف، لوط­بن­یحیی (؟). مقتل ابی­مخنف (المشهور). طهران، انتشارات اعلمی ...
  • . اصفهانی، ابوالفرج علی­بن­حسین (؟). مقاتل­الطالبیین. قم، انتشارات شریف رضی ...
  • . امام خمینی، سیدروح­الله مصطفوی (۱۳۸۹). صحیفه امام. چاپ: پنجم، ...
  • . امینی گلستانی، محمد (۱۳۸۴). از مباهله تا عاشورا. قم، ...
  • . انصاریان، حسین (۱۳۶۸). فروغی از تربیت اسلامی. تهران، انتشارات ...
  • . بابیل، نصوح (۱۹۸۷). صحافه و سیاسه، سوریه فی­القرن­العشرین. لندن، ...
  • . پاکتچی، احمد (۱۳۹۴). فقه­الحدیث: مباحث نقل به معنا. تهران، ...
  • . تهرانی، آقامجتبی (۱۳۹۵). تهران، موسسه پژوهشی مصابیح­الهدی ...
  • . جعفریان، رسول (۱۳۸۶). تاملی در نهضت عاشورا. چاپ: هشتم، ...
  • . جندی، احمد (۱۹۸۱). ذکری سعد الله جابری، سوریه، طلاس ...
  • . حرانی، ابن­شعبه (۱۴۰۴). تحف­العقول عن آل­الرسول. قم، انتشارات جامعه ...
  • . حسینی، سیدعبدالله (۱۳۸۶). معرفی و نقد منابع عاشورا. قم، ...
  • . حلی، ابن­داود (۱۳۸۳). رجال ابن­داود. تهران، انتشارات دانشگاه تهران ...
  • . حلی، علامه حلی (۱۴۱۱). رجال­العلامه­الحلی. قم، دارالذخائر ...
  • . خوارزمی، موفق­بن­احمد (۱۴۲۳). مقتل­الحسین(ع). چاپ: دوم، قم، انتشارات انوارالهدی ...
  • . دربندی حائری، فاضل دربندی ، ملا آقابن­عابد (۱۲۸۴). اکسیر ...
  • . دهخدا، علی­اکبر (۱۳۴۱). لغت نامه دهخدا. تهران، سیروس ...
  • . دینوری، احمدبن­داود (۱۳۸۶). الاخبارالطوال. قم، منشورات الرضی ...
  • . راسم نفیس، احمد (۱۳۸۳). علی خطی­الحسین(ع). قم، مرکزالغدیر للدراسات­الاسلامیه ...
  • . رضوی اردکانی، ابوفاضل (۱۳۷۸). ماهیت قیام مختاربن­ابی­عبید ثقفی. قم، ...
  • . سحاب تفرشی، ابوالقاسم (۱۳۷۴). زندگانی حضرت خامس آل عبا ...
  • . سیدبن­طاوس حسینی حلی، سیدعلی (۱۳۴۸). اللهوف علی قتلی­الطفوف. تهران، ...
  • . شرباصی، ابوحازم احمد (۱۳۷۹). یسالونک فی الدین و الحیاه. ...
  • . صبحی صالح (۱۴۲۸). علوم­الحدیث و مصطلحه: عرض و دراسه. ...
  • . صبری، محمد (۱۳۹۹). الشوقیات­المجهوله: آثار شوقی التی لم یسبق ...
  • . صدوق، محمدبن­علی (۱۳۶۲). الخصال. قم، انتشارات جامعه مدرسین ...
  • . (۱۴۰۳). معانی­الاخبار. قم، نشر جامعه مدرسین ...
  • . ضیایی، عبدالحمید (۱۳۸۴). جامعه شناسی تحریفات عاشورا. تهران، انتشارات ...
  • . طبری، محمدبن­جریر (۱۳۸۷). تاریخ­الامم و الملوک. چاپ: دوم، بیروت، ...
  • . طعمه، سلمان هادی (۱۳۹۳). تراث کربلاء. تهران، نشر مشعر ...
  • . عاملی، سید عبدالحسین (۱۳۷۸). مقدمه­المجالس­الفاخره فی مآتم­العتره­الطاهره. کربلا، مکتبه ...
  • . عزیزی، عباس (۱۳۷۶). پیام عاشورا. قم، انتشارات نبوغ ...
  • . فراهیدی، خلیل­بن­احمد (۱۴۰۹). العین. قم، نشر هجرت ...
  • . کلینی، محمدبن­احمدبن­یعقوب (۱۳۶۲). اصول کافی. چاپ: دوم، تهران، انتشارات ...
  • . مازندرانی، شیخ محمدمهدی (۱۳۶۳). معالی السبطین. قم، منشورات الشریف­الرضی ...
  • . مامقانی، عبدالله (۱۴۲۱). مقباس­الهدایه فی علم­ الدرایه . تحقیق: ...
  • . مجلسی، مولی محمدباقر (۱۴۰۴). بحارالانوارالجامعه لدرر اخبار الائمه­الاطهار(ع). تهران، ...
  • . مجیدی، عنایت­الله (۱۳۷۴). پ‍‍ژوهشی درباره یک شعار معروف «ان ...
  • . محدثی، جواد (۱۳۷۶). فرهنگ عاشورا. قم، نشر معروف ...
  • . محلاتی، ذبیح­الله (؟). ریاحین­الشریعه. تهران، دارالکتب­الاسلامیه ...
  • . مطهری، مرتضی، (۱۳۸۵). انسان کامل. چاپ: سی ام، تهران، ...
  • . (۱۳۷۶). مجموعه آثار استاد شهید مطهری. جلد ۱۷، چاپ: ...
  • . (۱۳۷۳). حماسه حسینی. چاپ بیست و یکم، تهران، انتشارات ...
  • . مفید، محمدبن­محمدبن­نعمان (؟). الارشاد. قم، نشر موسسه آل­البیت (ع) ...
  • . موسوی زنجانی، ابراهیم (۱۳۹۵). وسیله­الدارین فی انصارالحسین. بیروت، موسسه­الاعلمی ...
  • . میرزای قمی، ابوالقاسم­بن­محمدحسن (۱۳۷۸). قوانین­الاصول. تهران، مکتبه­العلمیه­الاسلامیه ...
  • . نجاشی، احمدبن­علی (۱۴۰۷). رجال­النجاشی. قم، انتشارات جامعه مدرسین ...
  • . نوری، حسین­بن­محمدتقی (۱۳۸۸). لولو و مرجان. تهران، نشر آفاق ...
  • . وحید بهبهانی، محمدباقر (۱۴۲۴). مصابیح­الظلام فی شرح مفاتیح­الشرایع. قم، ...
  • . امین مقدسی، ابوالحسن (۱۳۸۰). «مدح اهل­بیت(ع) در دیوان بوصیری». ...
  • . رحمانی، محمد (۱۳۸۲). «بعد سیاسی و احیای عاشورا از ...
  • . رفعت، محسن (۱۳۹۶). «روایات عاشورایی مقتل شیخ صدوق در ...
  • . رنجبر، محسن (۱۳۸۶). «سیری در مقتل نویسی و تاریخ ...
  • . صحتی سردرودی، محمد، (۱۳۹۰). « سهم شیخ عباس قمی ...
  • . (۱۳۸۱). «بازخوانی چند حدیث مشهور درباره عاشورا». فصلنامه علوم ...
  • . محمدی، رمضان (۱۳۹۷). «نقش اسرارالشهاده در تطور رجزهای عاشورا». ...
  • . موگهی، عبدالرحیم (۱۳۸۷). «نهضت حسینی و رسالت مبلغان دینی». ...
  • . رفعت، محسن، (۱۳۹۴). «نقد و بررسی روایات عاشورایی مقاتل ...
  • . ملاکاظمی، علی (۱۳۹۳). «بررسی آسیب­شناسی اخبار و روایات عاشورا ...
  • نمایش کامل مراجع