"ظلوم" و "جهول" مدح انسان یا مذمت انسان؟ (تحلیلی از آیه ۷۲ سوره احزاب)

سال انتشار: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 312

فایل این مقاله در 16 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JQST-53-1_008

تاریخ نمایه سازی: 30 دی 1402

چکیده مقاله:

آیه ۷۲ سوره احزاب از مشکل ترین آیات قرآن است که مفسران در فرازهای مختلف آن دارای آرای مختلفی هستند. از جمله فرازهای این آیه، عبارت "انه کان ظلوما جهولا" است که دیدگاه های مختلف مفسران را به دنبال داشته و به گونه ای سرگردانی در فهم آیه را در پی دارد. شمار زیادی از مفسران، این عبارت را سرزنش انسان دانسته اند و گروهی از مفسران متاخر، با برداشتی متفاوت، آن­را مدح انسان دانسته اند. در این مقاله، با مراجعه به بیش از ۱۵۰ تفسیر، به ۱۰ معنا از ظلوم و ۱۴ معنا از جهول در تفاسیر، دست یافتیم که بیشتر این آرا، از معنای واقعی این دو وصف در آیه شریفه به دور هستند. با بررسی و نقد دیدگاه مفسران طرفدار ذم انسان و دیدگاه طرفداران مدح، ادله هر دو گروه را ناتمام یافتیم. براساس یافته های پژوهش، این دو وصف به ویژگی طبیعی و اختصاصی انسان ها اشاره دارد که زمینه پذیرش امانت از سوی خدا شده تا در سایه آن، خود را از ظلم و جهل رهانیده و به عدل و معرفت برساند. از این­رو، این عبارت به­رغم سرزنش نما بودن، ذم انسان نمی باشد. چنان­که برداشت مدح انسان از این اوصاف نیز دشوار و غیر قابل­پذیرش است، و این دو صفت، تنها به بیان  ویژگی های اختصاصی انسان اشاره دارد.

کلیدواژه ها:

آیه ۷۲ سوره احزاب ، جهول ، ذم انسان ، ظلوم ، مدح انسان

نویسندگان

رضا مهدیان فر

استادیار گروه تفسیر دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، قم- ایران

سیدمحمود طیب حسینی

دانشیار گروه علوم قرآن و تفسیر پژوهشگاه حوزه و دانشگاه قم

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • . قرآن کریم. با ترجمه آیت الله ناصر مکارم شیرازی؛ ...
  • . نهج البلاغه. شریف الرضی، محمد بن حسین (۱۴۱۴). تحقیق: ...
  • . آلوسی، محمود (۱۴۱۵). روح المعانی. بیروت، دارالکتب العلمیه ...
  • . ابن ابی حاتم، عبدالرحمن بن محمد (۱۴۱۹). تفسیر القرآن ...
  • . ابن عاشور، محمدطاهر (۱۴۲۰). التحریر و التنویر. بیروت، موسسه ...
  • . ابن عبدالسلام، عبدالعز (۱۴۲۹). تفسیر العزبن عبدالسلام. حاشیه نویس: ...
  • . ابن عربی، محمد (۱۴۲۲). تفسیر ابن عربی. محقق: سمیر ...
  • . ابنجوزی، عبدالرحمن بن علی (۱۴۲۲). زاد المسیر. بیروت، دار ...
  • . ابن منظور، محمدبن مکرم (۱۴۱۴). لسان العرب. بیروت، دار ...
  • . اکرمی، میرجلیل (۱۳۸۴). "ظلومی و جهولی انسان در متون ...
  • . بقاعی، ابراهیم (۱۴۲۷). نظم الدرر فی تناسب السور. محقق: ...
  • . بنت الشاطی، عایشه (؟). القرآن و قضایا الانسان. قاهره، ...
  • . بیضاوی، عبدالله بن عمر (۱۴۱۸). انوارالتنزیل. بیروت، دار احیاءالتراث ...
  • . پانی پتی، ثناءالله (۱۴۱۲). التفسیر المظهری. کویته، مکتبه رشدیه ...
  • . ثعلبی، احمد بن محمد (۱۴۲۲). الکشف و البیان. محقق: ...
  • . جرجانی، عبدالقاهر (۱۴۳۰). درج الدرر. مصحح: شکور، محمد ادیب، ...
  • . حقی بروسی(؟)، روح البیان. بیروت، دارالفکر ...
  • . راغب، حسین بن محمد (۱۴۱۲). مفردات. بیروت، دارالقلم ...
  • . شیخ علوان، نعمت الله (۱۹۹۹). الفواتح الالهیه. قاهره، دار ...
  • . شیخ زاده، محمدبن مصطفی (۱۴۱۹). حاشیه شیخ زاده علی ...
  • . صادقی تهرانی، محمد (۱۴۰۶). الفرقان. قم، فرهنگ اسلامی ...
  • . طباطبایی، محمدحسین (۱۳۹۰). المیزان. بیروت، موسسه الاعلمی ...
  • . طبرسی، فضل بن حسن (۱۳۷۲). مجمع البیان. تهران، ناصرخسرو ...
  • . طبری، محمدبن جریر (۱۴۱۲). جامع البیان. بیروت، دارالمعرفه ...
  • . طوسی، محمد بن حسن (؟). التبیان. محقق: احمد حبیب، ...
  • . طیب، عبدالحسین (۱۳۶۹). اطیب البیان. تهران، اسلام ...
  • . عاملی (ابن ابی جامع)، علی (۱۴۱۳). الوجیز. محقق: مالک، ...
  • . فخر رازی (۱۴۲۰). التفسیرالکبیر. بیروت، دار احیاء التراث العربی ...
  • . فضل الله، محمدحسین (۱۴۱۹). من وحی القرآن. بیروت، دار ...
  • . قرشی، علی اکبر (۱۳۷۱). قاموس قرآن. تهران، دارالکتب الاسلامیه ...
  • . (۱۳۷۵). احسن الحدیث. تهران، بنیاد بعثت ...
  • . قرطبی، محمد بن احمد (۱۳۶۴). تفسیر قرطبی(الجامع لاحکام القرآن). ...
  • . قشیری، عبدالکریم (۲۰۰۰). لطائف الاشارات. محقق: ابراهیم، بسیونی، قاهره، ...
  • . کاشانی، فتح الله (۱۳۳۶). منهج الصادقین. تهران، کتاب­فروشی محمد ...
  • . کاشانی، محمدبن مرتضی (۱۴۱۰). تفسیر المعین. تحقیق: حسین درگاهی، ...
  • . مدرسی، محمدتقی (۱۴۱۹). من هدی القرآن. تهران، دار محبی ...
  • . مراغی، احمد مصطفی (؟). تفسیر المراغی. بیروت، دارالفکر ...
  • . مغنیه، محمد جواد (۱۴۲۴). التفسیر الکاشف. قم، دار الکتاب ...
  • . مقاتل بن سلیمان (۱۴۲۳). تفسیر مقاتل. محقق: عبدالله محمود ...
  • . مکارم شیرازی، ناصر (۱۳۷۱). تفسیر نمونه. تهران، دارالکتب الاسلامیه ...
  • . مهائمی، علی بن احمد (۱۴۰۳). تبصیر الرحمن. بیروت، عالم ...
  • . نظام الاعرج، حسن بن محمد (۱۴۱۶). تفسیر غرائب القرآن ...
  • . هدایتی، محمد و محمد علی شمالی (۱۳۸۸). "جستاری در ...
  • نمایش کامل مراجع