خوانش ساختارگرایانه از واژه «عربی» در سوره نحل (با رویکرد جامعیت معنایی سوره و بهره گیری از روابط همنشینی)

سال انتشار: 1401
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 56

فایل این مقاله در 20 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JQST-55-1_007

تاریخ نمایه سازی: 30 دی 1402

چکیده مقاله:

خداوند در قرآن یازده مرتبه این کتاب و دو امر متعلق به آن، یعنی: «حکم» و «لسان» را با وصف «عربی» یاد کرده است. تاکید خداوند بر این ویژگی، امری قابل تامل و شایسته تحقیق است. اکثر مفسران این واژه را «اسم منسوب به نژاد عرب» دانسته و از آن، مفهوم «زبان عربی» را تلقی کرده اند؛ حال آنکه این برداشت از واژه «عربی»، با مفاهیم واژگان همنشین آن و بافت زبانی سوره ها همخوانی ندارد. از تحقیق حاضر با استفاده از معناشناسی ساختگرا و رویکرد جامعیت معنایی یک سوره چنین بدست آمده است: در سوره نحل، «عربیت زبان قرآن» با «جامعیت امر خداوند»، «مطابقت قرآن با آن»، «فعال سازی ابزارهای شناختی انسان (تفکر، تعقل، سمع، ذکر) و «روشنگری با توجه به عاقبت انسان» تعریف می شود. «لسان عربی» قابلیتی دارد که می تواند با ارائه امر خدا، توجه انسان را به اموری معطوف سازد که در کنار فعال شدن ابزارهای شناختی و شکوفایی هرکدام از آن ها، انسان را به عاقبتی که خدا خواسته، برساند و امر خدا در اعمال و رفتارش، تجلی پیدا کند.

نویسندگان

حبیبه قیصری

دانش آموخته دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران؛

محمد رضا شاهرودی

دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • منابعابن درید، محمد بن حسن جمهره اللغه، بیروت، دار العلم، ...
  • ابن عاشور، محمد طاهر بن محمد، التحریر و التنویر، تونس، ...
  • ابن فارس، احمد بن فارس، معجم مقاییس اللغه، قم، بی ...
  • ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، بی نا، ...
  • احمد رضا، معجم متن اللغه موسوعه لغویه حدیثه، بیروت، دار ...
  • ازهری، محمد بن احمد، تهذیب اللغه، بیروت، بی نا، ۱۴۲۱ ...
  • ایازی، سید محمد علی، چهره پیوسته قرآن، تهران، نشر هستی ...
  • ایچیسون، جین، مبانی زبان شناسی، ترجمه: محمد فائض، تهران، موسسه ...
  • بازرگان، عبدالعلی، نظم قرآن، بی جا، پژمان، ۱۳۷۲ ...
  • باقری، مهری، مقدمات زبان شناسی، تهران، نشر قطره، ۱۳۷۸ ...
  • بی یرویش، مانفرد، زبان شناسی جدید، ترجمه محمد رضا باطنی، ...
  • تاجیک، محمد رضا، گفتمان و تحلیل گفتمانی، تهران، انتشارات فرهنگ ...
  • پالمر، فرانک، نگاهی تازه به معناشناسی، ترجمه: کورش صفوی، تهران، ...
  • جواد، علی، المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، بیروت، دارالعلم ...
  • حجازی، محمد محمود، الوحده الموضوعیه فی القرآن الکریم، قاهره، دارالکتب ...
  • حقی بروسوی، اسماعیل، تفسیر روح البیان، بیروت، دارالفکر، بی تا ...
  • حوی، سعید، الاساس فی التفسیر، قاهره، دارالسلام، ۱۹۱۹ ...
  • خامه گر، محمد، ساختار هندسی سوره های قرآن، بی جا، ...
  • خوش­منش، ابوالفضل، «فطری بودن زبان قرآن»، پژوهشنامه تفسیر و زبان ...
  • دراز، محمد عبد الله، النباء العظیم، کویت، دارالقلم، ۱۳۹۰ ...
  • درویش، محیی الدین، اعراب القرآن و بیانه، سوریه، دارالارشاد، ۱۴۱۵ ...
  • راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، بیروت، بی ...
  • زبیدی، محمد مرتضی، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، دارالفکر، ...
  • زرکشی، بدرالدین، البرهان فی علوم القرآن، بیروت، دار المعرفه، ۱۴۱۰ ...
  • زمخشری، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت، دار الکتاب ...
  • ستوده نیا، محمد رضا، «اسرار عربی بودن قرآن». گلستان قرآن، ...
  • سوسور، فردیناند، دوره زبانشناسی عمومی، ترجمه: کوروش صفوی، تهران، هرمس، ...
  • شحاته، عبد الله محمود، اهداف کل سوره و مقاصدها، مصر، ...
  • صافی، محمود بن عبد الرحیم، الجدول فی اعراب القرآن، بیروت، ...
  • صالح، صبحی، مباحث فی علوم القرآن، قم، انتشارات رضی، بی ...
  • صانعی پور، محمد حسن، مبانی تحلیل کارگفتی در قرآن کریم، ...
  • صفوی، کورش، درآمدی بر معناشناسی، تهران، سوره مهر، ۱۳۸۳ ...
  • ، فرهنگ توصیفی معناشناسی، تهران، فرهنگ معاصر، ۱۳۸۴ ...
  • ، «کدام معنا ؟»، علم زبان، سال اول، شماره اول، ...
  • ، معناشناسی کاربردی، تهران، همشهری، ۱۳۹۴ ...
  • طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، جامعه ...
  • طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ...
  • طبری، ابو جعفر محمد بن جریر، جامع البیان فی تفسیر ...
  • غزالی، احمد، نحو تفسیر موضوعی لسور القرآن الکریم، قاهره، دار ...
  • فخرالدین رازی، ابوعبدالله محمد بن عمر، مفاتیح الغیب، بیروت، دار ...
  • فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، قم، بی نا، ۱۴۰۹ ...
  • فقهی­زاده، عبدالهادی، پژوهشی در نظم قرآن، تهران، نشر سخن، ۱۳۹۳ ...
  • فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، القاموس المحیط، بیروت، بی نا، ...
  • قطان، مناع، مباحث فی علوم القرآن، بیروت، موسسه الرساله، ۱۴۰۳ ...
  • مختار عمر، احمد، معناشناسی، ترجمه: حسین سیدی، مشهد، دانشگاه فردوسی، ...
  • مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، بیروت، بی نا، ...
  • معرفت، محمد هادی، التمهید فی علوم القرآن، قم، انتشارات جامعه ...
  • مهدوی­راد، محمدعلی، آفاق تفسیر، تهران، هستی­نما، ۱۳۸۲ ...
  • مهدوی کنی، صدیقه، «زبان­شناسی قرآن». گلستان قرآن، شماره ۱۳۰، آبان، ...
  • نقره، عباس­علی، «نگاهی به موضوع عربیت قرآن»، مصباح، شماره ۵۸، ...
  • نمایش کامل مراجع