بررسی سندی و دلالی امتناع امام علی (ع) از خلافت با تاکید بر کلام ۹۲ نهج البلاغه

بیعت مردم با امام علی(ع)، یکی از صحنه های کم نظیر تاریخ است که در حیات سیاسی اسلام نقش مهمی داشت. اشتیاق بی سابقه ی مردم برای بیعت با امام علی(ع)، از یک سو و اعلان نصرت و حمایت اصحاب از سوی دیگر، همه چیز را برای یک بیعت فراگیر و پر شور آماده ساخته بود. لکن برخلاف انتظار، امام علی(ع) در نخستین عکس العمل خود، ضمن ایراد جملاتی، از قبول خلافت امتناع ورزید و آن را نپذیرفت. این سخن که در کلام ۹۲ نهج البلاغه گزارش شده است، حرف و حدیث های فراوانی را به دنبال داشت و سوالات دوست و دشمن را نسبت به این موضع امام علی(ع) بر انگیخت. مقاله ی حاضر کوشیده است تا با بررسی سندی و متنی این کلام، اولا درستی انتساب این کلام به امام علی(ع) را به اثبات برساند و ثانیا با ارائه ی تحلیلی شایسته، حکمت این امتناع امام علی(ع) را بیان نماید.